امر به معروف در اینستاگرام؛ روایت یک سالگی یک کمپین

دختربچه‌های کوچک با چادر‌های رنگی و گل گلی موهایشان را پوشانده‌اند و رویشان را کیپ گرفته‌اند و با دندان‌های یکی درمیان، جلوی دوربین لبخند می‌زنند. این تصاویر بیشترین عکس‌های منتشر شده در صفحه اینستاگرام «من حجاب را دوست دارم» است. در این صفحه کمتر  تصویر واضحی از زنان حتی با حجاب کامل هم دیده می‌شود، تصویر کودکان و مردانی که پیکسل‌ها و برچسب‌های «من حجاب را دوست دارم» در دست گرفته‌اند، عمده‌ترین تصاویر این صفحه است. بیشتر از یک‌سال است که این صفحه اینستاگرامی، کارش را آغاز کرده و حالابیش از سی وشش هزار فالوئر دارد؛ فالوئرهایی که عکس کودکانشان را با چادر و حجاب برای این صفحه می‌فرستند و در کامنت‌ها برای ادمین این صفحه طلب خیر می‌کنند. تصاویری از آیت‌الله خامنه‌ای کنار جملاتی که از سوی او درباره حجاب زنان نقل شده است هم از تصاویر این صفحه اینستاگرامی است، صفحه ای که به گفته گردانندگانش به صورت داوطلبانه و مردمی اداره می‌شود و از سوی هیچ ارگان و نهاد دولتی ساخته نشده است. بسیاری معتقدند که این صفحه برای رقابت و مبارزه با صفحه آزادی‌های یواشکی راه‌اندازی شده اما حسن حبیب زاده یکی از دست‌اندرکاران سایت و صفحه اینستاگرامی «من حجاب را دوست دارم» می‌گوید: «ایده این سایت و این پیج قبل از راه افتادن صفحه آزادی‌های یواشکی شکل گرفته بود.» تاریخ اولین پست اینستاگرام آن‌ها نشان می‌دهد که این صفحه چند روز بعد از راه‌افتادن صفحه آزادی‌های یواشکی کار خود را آغاز کرده است. گفت وگوی ایران وایر با حبیب زاده از چگونگی شکل‌گیری  ایده راه‌اندازی صفحه «من حجاب را دوست دارم» آغاز می‌شود.

فکر اولیه راه‌اندازی این صفحه چطور شکل گرفت؟ 
فکر اولیه راه‌اندازی این صفحه در بین دانشجویانی که دغدغه‌های مذهبی داشته‌اند شکل گرفت، دانشجویانی که اغلب شان در رشته‌های مرتبط با هنر تحصیل می‌کردند. می‌خواستیم حرکتی را شروع کنیم که زمینه ساز امر به معروف و نهی از منکر در جامعه باشد اما با مفهوم مهربانی، که پایه و اساس امر به معروف و نهی از منکر است. اولین موضوعی هم که به آن رسیدیم، حجاب بود.

برخی انتقاد می کنند که چرا سراغ امر به معروف و نهی از منکر نمی روید؟ چرا مثلا سراغ ریشه کن کردن فقر و یا اعتیاد نمی روید؟

امر به معروف و نهی از منکر در جامعه ما خیلی غریب افتاده و در هر زمینه‌ای هم می‌تواند حضور داشته باشد. ضمن این‌ که این موضوع از واجبات شرعی است که مغفول واقع شده.

انتقاد مطرح شده این بود که چرا سراغ سایر منکرات نمی روید؟ مثلا دروغ یا غیبت ...

ما کنار هم جمع می‌شدیم و بحث می‌کردیم، زمینه‌های مختلف را در نظر گرفتیم و درباره  اینکه با توجه به شرایط کنونی جامعه کدام‌یک را می‌توانیم آغاز کنیم و باید سراغ چه شیوه‌هایی برویم، مدت‌ها بحث کردیم . دروغ، غیبت، مال حرام و... حدود پانزده موضوع نوشتیم و رای دادیم که کدامیک الویت دارد. ما می‌دانستیم که شیوه برخورد مهم است و شیوه ای را باید انتخاب کنیم که عملی باشد، مساله حجاب در قدم اول عملی‌تربه نظر می‌رسید. ما قطعا در حجاب متوقف نخواهیم شد. از سوی دیگر  بحث حجاب در هر جامعه‌ای بسیار مشخص و معلوم است، یعنی حجاب و بی‌حجابی در جامعه کاملا مشخص است و نیاز به جستجو ندارد و ما می‌توانیم در نگاه اول تاثیر خودمان را روی این موضوع در جامعه  ببینیم.

الان بیشتر از یکسال است که روی حجاب کار می‌کنید، ارزیابی خودتان از کار انجام شده، چیست؟

اجازه بدهید ابتدا درباره شیوه کارمان توضیحی بدهم، ما دنبال اعلام موضع در جامعه بودیم. بنابراین نشانه‌ای را طراحی کردیم که این نشانه در نگاه اول خودش را تعریف کند و افرادی که این نشان را همراه دارند، اعلام موضع می‌کنند. برای پیش بردن این کار باید یکسری محصولاتی طراحی می‌کردیم که در سطح جامعه دست به دشت شود. این محصولات یا باید کاربردی ویا زینتی باشد. مثل پیکسل که ذات وفلسفه‌اش اعلام موضع است. یعنی هرکس به چیزی علاقه دارد، پیکسل آن را روی لباس یا کوله پشتی‌اش می‌زند و موضعش را اعلام می‌کند.  درباره حجاب ما به جمله‌ «من حجاب را دوست دارم» رسیدیم و نشانه ها را با این جمله طراحی کردیم. این جمله، واضح است و هر فردی که این نشان را با خودش دارد درباره حجاب اعلام موضع می‌کند. این را مقدمه کارمان می‌دانستیم و این‌که وقتی این نشانه در سطح جامعه افزایش پیدا کند و تعداد زیادی این نشان را  همراه داشته باشند، خود به خود قدم اول امر به معروف با حالت مهربانانه و به شکل نرم انجام می‌شود. چون این جمله کاملا مهربانانه است و فرد دارد نظر خودش را صادر می‌کند. شما پرسیدید که چه تاثیری داشته من می‌گویم الان تاثیری نداشته، چون ما هنوز اول راه هستیم. در حدی که کار کردیم، تاثیرگذار بوده اما در خیابان هنوز اتفاقی نیفتاده. انتظار هم نداریم که به این زودی اتفاق بیفتد اما در همین حدی که کار کردیم؛ جواب گرفتیم.

خیلی روی حالت مهربانانه تاکید دارید، دلیل خاصی دارد؟

چون کار کردن در مورد حجاب خیلی سخت بود، سابقه ذهنی‌ای که درباره حجاب در جامعه ما وجود دارد، سابقه بدی است و هرکس می‌خواهد در این‌باره کار کند هم باید سختی سابقه ذهنی بد را تحمل کند و هم این سابقه ذهنی بد را تبدیل به سابقه ذهنی مثبت کند. برخوردی که از اوایل انقلاب تا الان درباره حجاب انجام شده، اکثرا نادرست بوده و سوابق ذهنی بدی ایجاد کرده است. الان هم تا حدی این وضعیت وجود دارد. حداقل ما باید می‌گفتیم شیوه ما جور دیگری است. بخش دیگر این بود که  این بحث زمانی تاثیرگذار می‌شود که افراد زیادی که در جامعه هستند و به این جمله اعتقاد دارند، بتوانند این را در جامعه بازگو کنند. حالا نحوه اعلام موضع را ما تعیین می‌کنیم که چگونه باشد. 

بعضی می‌گویند این صفحه را برای رقابت با صفحه آزادی‌های یواشکی راه انداخته شده...

نه فکر اولیه این صفحه و سایت قبل از راه‌افتادن صفحه ازادی‌های یواشکی شکل گرفت اما ما مشکلی نداریم که عده ای این را بگویند. چو نه ادعایی داریم و نه ابائی داریم از این موضوع.

با این‌حال آزادی‌های یواشکی تاثیر زیادی داشته، فکر می‌کنید چرا؟

از چه لحاظ تاثیر داشته؟

همان طور که خودتان هم گفتید اگر اعلام موضع را تاثیر بدانیم افراد زیادی در این صفحه اعلام موضع کرده‌اند و این صفحه  بیش از هشتصد هزار نفر فالوئر دارد ...

خب یک عده‌ای که اعتقادی به حجاب ندارند، خودشان را در صفحه آزادی‌های یواشکی نمایش می‌دهند. عده ای که می‌خواستند بی‌حجابی‌شان را در جامعه  نمایش دهند محفلی پیدا کرده‌اند که این کار را بکنند.  ما هم همان کار را کردیم و محفلی را ایجاد کردیم که آن‌ها که حجاب را دوست دارند در آن جمع شوند و اعلام موضع کنند.

اما شما امر به معروف می‌کنید یعنی از دیگران هم می‌خواهید به موضع شما بپیوندند اما در آن صفحه این کار انجام نمی‌شود...

این موضوع دو وجه دارد، در نگاه اول کار ما هم فقط اعلام موضع است اما در بطنش فقط این نیست. در مورد آزادی‌های یواشکی هم همینطور اس و افرادی که در آن حضور دارند، به شدت در مقابل کسانی که می‌گویند من حجاب را دوست دارم،  موضع تند می‌گیرند. این بی طرفی، ادعای صاحب ان صفحه است اما در بطن و در برخوردهایی که پیش می آید، قطعا این اتفاق نمی‌افتد.

یکی دیگر از نکاتی که درباره صفحه شما گفته می‌شود، استفاده از عکس کودکان است. کودکانی که حتی هنوز به سن تکلیف نرسیده‌اند...

این عکس‌ها به هر حال یک نوع فرهنگ‌سازی و همان امر به معروف به زبان نرم است. تشویق کودکان و یاد دادن به آن‌هاست.

فکر نمی‌کنید در این تشویق نوعی اجبار وجود دارد؟

خیر، حجاب یک فریضیه دینی است که با زبان خوش به بچه‌ها آموزش داده می‌شود. هیچ اجباری در آن نیست اما تشویق در آن وجود دارد.

بودجه این کار از کجا تامین می‌شود؟

چون بیشتر افرادی که این صفحه را راه انداخته‌اند، فارغ التحصیلان رشته‌های هنر ی و آدم‌های رسانه‌ای هستند. بیشتر کارها را خودمان انجام می‌دهیم. طراحی و ساخت پیکسل، ساخت فیلم و کلیپ را خودمان انجام می‌دهیم و به هزینه‌های رایج دولتی احتیاج نداریم. هر کسی یک نقشی را به عهده گرفته. اگر غرفه‌ای داشته باشیم کسی که دغدغه دارد، به طور رایگان در غرفه می‌ایستد، اگر عکسی بخواهیم یکی از بچه‌های عکاس زحمتش را می‌کشد و... ما در ابتدا هم گفتیم که  برای گسترش این طرح به دو نکته باید توجه کنیم اول این‌که کار کاملا باید مردمی وخودجوش باشد. دوم نباید افراد و نهادهایی از سر دلسوزی وارد شوند و برای گسترش این طرح از شیوه‌هایی مثل اجبار یا توزیع رایگان و بی‌برنامه استفاده کنند، چون معتقدیم این کارها نتیجه خوبی ندارد.