اعدامی‌هایی که از مرگ برگشتند

هفته‌ها پس از روز به یادماندنی‌ای که «سامره علی‌نژاد» قاتل فرزندش را در دقیقه نود بخشید، ماجرای بخشش در ایران ید طولایی پیدا کرده است. اگر چه ماجرای بخشش شهرستان نور در رسانه‌های بین المللی بازتاب گسترده‌ای داشت اما موج بخشش و گذشتی که در طول چند ماه گذشته در ایران به راه افتاده، به موضوع خانم علی‌نژاد منتهی نشد. بعد از آن ماجرا، اخبار داخل ایران حکایت از آن دارد که علی‌رغم همه نابسامانی‌های قانونی در مورد قصاص و خصوصا اعدام کودکان زیر ۱۸ سال، این بار مردم و خانواده‌های داغدیده هستند که با گذشتن از خون مقتول بر علیه اجرا شدن مجازات اعدام قد علم کرده‌اند. این‌ها تنها نمونه‌‌ای از بخشش‌های این روزهای ایران است:

شهرستان خوی، پیشرو در بخشایش اعدامی‌ها

در طول دو ماه گذشته زندان خوی واقع در استان آذربایجان غربی با چهار بخشش از سوی خانواده مقتولان، رکوردار بخشش قاتلین در آستانه مجازات بوده است. وبلاگ کافه خبر خوی در روزهای آغازین خرداد امسال خبر داد که مردی که قرار بوده در محوطه زندان خوی بالای دار برود با بخشش خانواده مقتول دوباره به زندگی بازگشت. این مرد طی یک نزاع در جاده مارکان خوی، پدر این خانواده را به قتل رسانده بود و به مدت چهار سال در زندان خوی در انتظار قصاص به سر می‌برد. اما این قصه در خوی هم متوقف نماند.

به گزارش نوشهر نیوز در اردیبهشت ماه سال جاری در نوشهر نیز عروس ۲۷ ساله‌ای که به اتهام قتل مادر شوهر سالخورده‌اش به مرگ محکوم شده بود، ۱۰ ثانیه پس از اجرای حکم در زندان شهرستان نوشهر، از سوی اولیای‌ دم بخشیده شد. ابتدا یکی از دختران مقتول به نیابت از شش خواهر و برادر دیگرش چهارپایه را از زیر پای قاتل کشید و یک باره طناب کشیده شد. در حالی که فرشته با مرگ در جدال بود، ۱۰ ثانیه بعد خانواده مقتول او را بخشیدند.

حلیمه داوودی، دختر مقتول که اجرای حکم قصاص را بر عهده داشت گفت که تا پیش از مراسم اجرای حکم اعدام، او و دیگر اعضای خانواده‌اش قصد رضایت دادن و بخشیدن فرشته را نداشتند: «وقتی به چهارپایه ضربه زدم، احساس کردم همه چیز تمام شده است. یک لحظه از کاری که کردم پشیمان شدم و دلم برای او سوخت. قاتل مادرم بالای چوبه دار میان مرگ و زندگی معلق بود که پا‌هایش را گرفتم و او را بخشیدم. پس از این تصمیم، دیگر اعضای خانواده‌ام هم از حقشان گذشتند. اکنون احساس بسیار خوبی دارم و از اینکه به اتفاق خواهر و برادرم این خانم را بخشیدیم، احساس سبکی داریم و امیدوارم روح مادرمان از ما خشنود باشد.»

افزایش گذشت خانواده مقتولان نشان می‌دهد که به مدد رسانه‌های ارتباط جمعی، فرهنگ مدارا در جامعه رو به رشد است. آگاهی بخشی و حساس سازی افکار عمومی به مدد فیس بوک و توئیتر و سایر رسانه‌های اینترنتی منجر به ارتقاء فرهنگ مدارا و بخشش شده و دامنهٔ این بخشش‌های خوشایند را گسترده کرده است.

محسنی اژه‌ای، سخنگوی قوه قضائیه ماه گذشته در نشست خبری با خبرنگاران درباره رضایت دادن بالغ بر ۳۰۰ نفر از اولیای دم این طورگفت: «در سال ۹۲ با تلاشی که دادستان‌ها و شوراهای حل اختلاف انجام دادند ۳۵۸ نفر از اولیای دم رضایت دادند که اگر این تعداد رضایت نمی‌دادند باید ۳۵۸ نفر قصاص می‌شدند». گر چه او به این نکته اشاره نکرد که اساسا برای تصحیح قانون قصاص اقداماتی صورت گرفته است یا خیر؟

شاید بشود علاوه بر خوی نیشابور را نیز جزو شهرهایی دانست که در طول سه ماه گذشته در صدر بخشایش و مدارا قرار داشته است. به گفته «احمد همت آبادی»، مدیر عامل انجمن حمایت از زندانیان شهرستان نیشابور، پنج نفر در طول سه ماه گذشته با بخشش خانواده‌های مقتولین از دام مرگ گریخته‌اند. هر پنج مورد ذکر شده طی نزاع و درگیری منجر به قتل درگذشته‌اند و مابین این پنج خانواده، خانواده یوسفی مقدم بدون دریافت هیچ گونه مبلغ دیه یا زیانکردی از خون فرزندشان گذشت کرده‌اند.

رضا یوسفی مقدم در این باره به خبرنگار ایران وایر گفته بود: «راستش خیلی با خودم فکر کردم. ته دلم به این نتیجه می‌رسیدم که خون را با خون پاک نمی‌کنند. به هر حال من تا بمیرم با داغ فرزندم زندگی می‌کنم و دلم نمی‌آید پدر و مادری که در این ماجرا هیچ گناه و دخالتی نداشته‌اند را تا پایان عمرشان مثل خودم داغدار کنم. مهران من رفت. کاری از دست کسی برای برگرداندنش به زندگی برنمی آید. بهتر است آن جوان دیگر به زندگی برگردد، یک زندگی سالم. من که آدمکش نیستم. اگر همه فرزندانم را هم کشته بود قصاص نمی‌کردم.»

در شرق کشور نیز خانواده یک مقتول بعد از ۱۳ سال از اعدام قاتل پسرشان گذشت کردند و او را از مرگ نجات دادند.  روز سیزدهم اردیبهشت ماه سال جاری در شهر قصرقند در استان سیستان و بلوچستان یک خانواده داغ دیده از قصاص قاتل پسرشان گذشت کردند و او را بخشیدند.

بخشش «امام بخش بلوچ» که ۱۳ سال پیش در روستای گتیوان بخش تلنگ شهرستان قصر قند در یک نزاع «نظر محمد بلوچ» - ۶۰ ساله را از طایفه دیگری به قتل رسانده بود باعث صلح و سازش مابین این دو طایفه بلوچ شد که مدت‌ها بود با هم درگیر بودند.

حکم قصاص امام بخش بلوچ به تایید دیوان عالی کشور نیز رسیده و در آستانه اجرا شدن بود ولی خانواده مقتول بدون دریافت دیه و بدون هیچ قید و شرطی جوان قاتل را بخشیدند و صلح و سازش از نو به منطقه بازگشت و خصومت و درگیری مابین دو روستا برچیده شد.

همچنین خبرگزاری فارس، اردیبهشت ماه سال جاری از بخشش یک زندانی محکوم به مرگ دراین استان خبر داد. «س. گردهانی» که به اتهام قتل به مرگ محکوم شده بود بعد از تحمل ۱۴ سال حبس در زندان ایرانشهر توسط خانواده مقتول از دام طناب دار گریخت و به زندگی بازگشت.

اما یکی از جنجال‌برانگیز‌ترین بخشش‌ها، بخشش مردی بود که از آن سوی مرگ بخشیده شد. مردی که برای چند ثانیه به دار آویزان شد و با فریاد««بخشیدم، بخشیدم» پدر مقتول زیر پایش را گرفتند و او را از دار پایین کشیدند. بابک شکفته»، سرباز نیروی انتظامی توسط همین مرد به نام وحید کشته شد و خانواده او هرگز در طول زمان رسیدگی به پرونده به بخشش قاتل رضایت ندادند.

طناب دار به گردن پسر جوان انداخته شد و او بر بالای دار آویزان ماند. چند ثانیه‌ای بیشتر نگذشت که دست‌های مرد آویزان شده از طناب دار با قوت و قدرت از دستبند آهنی‌‌‌ رها شد و او تلاش کرد با دست‌های بی‌رمقش، طناب را از دور گردنش باز کند. تلاشی که به نظر می‌رسید بیهوده است. ۵۵ ثانیه پس از اجرای حکم پدر مقتول فریاد زد «دست نگه دارید او را می‌بخشم». یکی از ماموران بالافاصله زیر پای جوان معلق مانده در هوا را گرفت و او را بین زمین و آسمان نگه داشت. دیگری تلاش کرد طناب را دور گردن مقتول پاره کند. مراسم احیا و تنفس مصنوعی شروع شد و آمبولانس از راه رسید. به این ترتیب مرد جوان در آخرین لحظات به زندگی بازگشت. مرد نجات یافته از مرگ، بعد از آن واقعه به خبرنگاران گفت « حالا به زندگی امیدوار‌تر از گذشته‌ام».

بخشش کرامت برهانی، محیط‌­­ بان حیات وحش «بوروییه» شهرستان یزد که طی یک تعقیب و گریز آقای «رحیم بیگی»، ۴۵ ساله از اهالی استان فارس را با گلوله به قتل رسانده بود، باعث خرسندی مردم یزد شد. آقای «رحیم بیگی» برای شکار غیر مجاز وارد محدوده حیات وحش شده بود و «کرامت برهانی» بعد از هشدار برای توقف وی از اسلحه استفاده کرد. اما متاسفانه گلوله‌‌ رها شده باعث مرگ شکارچی شد. اما در ‌‌نهایت محیط‌ بان محکوم، توسط خانواده مقتول بخشیده و از خطر اعدام نجات یافت.

یکی از موارد بسیار جالبی که انتشار عکس‌های آن در فضای مجازی توجه بسیاری را به خود جلب کرد، راهپیمایی شهروندان روانسری برای درخواست بخشایش یک قاتل از خانواده مقتول بود. آن طور که تصاویر این تجمع گواهی می‌دهند تعداد زیادی از مردم روانسر در کرمانشاه روز بیست و پنجم اردیبهشت ماه بر سر مزار «امید مرادی» جمع شدند و پای پیاده به سمت خانواده مقتول به راه افتادند. شش سال پیش امید مرادی در نزاع با یکی از دوستان خود مجروح شده و در ‌‌نهایت جان سپرد.

 قاتل امید که بدون قصد قبلی و از سر خشم آنی دست به قتل زد هم اکنون در زندان «دیزل آباد» شهر کرمانشاه در انتظار اجرای حکم اعدام است. خانواده مقتول از مردم تقاضا کردند برای بررسی درخواست عمومی مردم شهر روانسر مدتی به آنان مهلت بدهند. این تجمع با بدرقه خانواده مقتول از مردم پیگیر و مسئول روانسری به پایان رسید.