سپاه قوانین فوتبال ایران را از نو می‌نویسد

علیرضا غازیان، شهروند خبرنگار

باشگاه «تراکتورسازی» تبریز متعلق به سپاه پاسداران است. در حقیقت، ریشه اش به «موسسه مالی و اعتباری مهر» برمی گردد. همان موسسه ای که سال ۱۳۷۲ با سرمایه ۱۰ میلیون ریال هبه رهبر ایران بنا شد و مهرماه سال 92 هم به «بانک» تغییر کاربری داد. حالا شرکت زیرمجموعه اش، یعنی «مهر اقتصاد ایرانیان» در کنار چندین بانک، معدن و کارخانه، صاحب باشگاه تراکتورسازی تبریز هم هست. مهر اقتصاد ایرانیان اداره باشگاه را به صورت کامل در اختیار سپاه «عاشورا» تبریز قرار داده است. 

از سال ۱۳۸۸ تا امروز قوانین باشگاه تراکتورسازی تبریز با مجموعه فوتبال ایران زاویه گرفت. تراکتورسازی که روزی کارخانه بازیکن سازی فوتبال تبریز و ایران بود، مبدل شد به پادگان یا حتی تبعیدگاه فوتبالیست‌هایی که باید دو سال از بهترین روزهای زندگی ورزشی خود را با عنوان «خدمت سربازی» در آن می‌گذراندند. 

سپاه برای جذب بازیکن، پیرو قوانین فیفا نیست. برای آزاد کردن یک بازیکن هم از قوانین فوتبال ایران و جهان پیروی نمی‌کند. بازیکنی که مشمول خدمت سربازی شده باشد، باید در دامی که از قبل به‌ دست نیروهای مسلح پهن ‌شده است، بیفتد. پیش ‌از این، «پاس» تهران و «فجر سپاسی» شیراز هم از قانون جذب «بازیکن‎سرباز» برای گذراندن دوران خدمت بازیکنان استفاده می‌کردند اما سپاه رویه‌اش را در قبال تراکتورسازی تغییر داد. 

در بند اول ماده ۱۷ «قوانین نقل و انتقالات بازیکنان فوتبال ایران» نوشته شده است:«کلیه باشگاه‌ها موظف‌اند از عقد قرارداد و به‌کارگیری بازیکنانی که به سن ۱۹ سال تمام رسیده و وضعیت نظام‌ وظیفه خود را مشخص نکرده‌اند، خودداری کنند.» 

در بند دوم این ماده نیز تأکید شده است بازیکنان مشمول خدمت سربازی می‌توانند در باشگاه‌های نظامی و انتظامی دوران خدمت خود را پشت سر بگذارند.
در بند هشتم این ماده‌ قانونی هم به وضعیت بازیکن پس از اتمام دوران سربازی اشاره شده است:«بازیکنان شاغل در دوران خدمت سربازی، پس از اتمام دوره سربازی، با موافقت باشگاه تحت قراردادشان می‌توانند تا پایان نیم فصل اول یا دوم، فعالیت خود را در باشگاه نظامی یا انتظامی ادامه دهند.» 

این بند، کلید گم‌شده فوتبال ایران در قبال سپاه پاسداران است. قوانین فدراسیون فوتبال ایران می‌گویند بازیکنی که مشمول شده، حق عقد قرارداد با هیچ باشگاهی، جز باشگاه‌های نظامی و انتظامی را ندارد. اما تأکید می‌کند باشگاه نظامی هم نمی‌تواند حتی یک روز پس از پایان دوران خدمت بازیکنان، آن ها را وادار به حضور در تیم خود کند، مگر با «موافقت» باشگاه‌های اصلی بازیکنان. 

اما باشگاه‌های اصلی دقیقاً کدام باشگاه‌ها هستند؟ نمونه‌هایی وجود دارد مانند «سروش رفیعی»، «بختیار رحمانی»، «محمدرضا اخباری»، «احمد نورالهی» و در آخرین مورد، «امید عالیشاه»، بازیکنانی که از باشگاه‌های لیگ برتری به تراکتورسازی تبریز و در حقیقت، به سپاه پاسداران مأمور شدند. مأموریت آن ها بیش تر شبیه به تبعید بود تا گذراندن دوران خدمت سربازی.
بند دوازدهم ماده۱۷ قانون نقل و انتقالات فدراسیون فوتبال می‌گوید: «مدت‌زمان بازی در باشگاه نظامی و انتظامی جزو قرارداد باشگاه اولیه بازیکن سرباز جذب‌شده محسوب نمی‌شود.» 

«محمدرضا اخباری»، دروازه‌بان تراکتورسازی تبریز می‌توانست در میانه‌های نیم فصل دومِ فصل قبل از تراکتورسازی تبریز جدا شود و به باشگاه اصلی‌ خود، یعنی سایپا برگردد؛ باشگاهی که با وجود قرارداد با اخباری، به دلیل مشمول شدن او، دیگر نتوانست از این بازیکن در ترکیب خود استفاده کند. اخباری باید براساس قانون، پیش از پایان لیگ به سایپا برمی‌گشت اما سپاه با این بهانه که دروازه‌بان تیمش هنوز کسری مدارک دارد، کارت پایان خدمت او را صادر نکرد. 

در مورد «احمد نوراللهی» اتفاق مشابه ولی جالب‌تری افتاد؛ خدمت هافبک سابق «پرسپولیس» در ابتدای فصل جاری به‌پایان رسید. او می‌توانست از تراکتورسازی به پرسپولیس (باشگاه اصلی که از قبل با آن قرارداد داشت) برگردد. سوم آبان ماه امسال و درحالی‌که لیگ به نیم فصل خود رسیده بود، سردار «موسی کمالی»، رییس اداره سرمایه انسانی سرباز ستاد کل نیروهای مسلح به «باشگاه خبرنگاران» گفت: «نوراللهی هنوز دوره آموزشی خدمت سربازی‌ خود را نگذرانده است و تا زمانی که دو ماه آموزشی را در پادگان طی نکند، اجازه فعالیت در فوتبال ندارد.» البته کمالی تأکید کرد: «مساله سربازی نوراللهی با مذاکرات باشگاه پرسپولیس قابل‌حل نخواهد بود.» 

نوراللهی دو ماه به پادگان رفت و روز ۲۵ دی‌ماه امسال کارت پایان خدمتش صادر شد. قرار بود ابتدای مهرماه کارت پایان خدمت خود را از سپاه بگیرد، بعد این تاریخ به روز ۲۹ آذرماه تغییر کرد و در نهایت از دی‌ماه خدمتش به ‌پایان رسید. 

حالا اعلام کرده اند که باشگاه تراکتورسازی تبریز امید عالیشاه را به دلیل حضور این بازیکن در ویژه ‌برنامه دربی «شبکه سه» سیما اخراج کرده است. خبرگزاری «تسنیم»، وابسته به سپاه پاسداران نوشت:«عالیشاه بدون اجازه در برنامه تحلیل دربی حضور یافته که اگر این ادعا صحیح باشد، رفتار بازیکن سرباز این باشگاه نامتعارف و غیرحرفه‌ای است.» 

خدمت سربازی عالیشاه ۱۹ بهمن‌ماه به‌پایان رسید. در حقیقت، او از این تاریخ می‌توانست به باشگاه اصلی خود برگردد.
مدیر برنامه های امید اعلام کرده است با توجه به رفع کسری‌ مدارک، از جمله گواهی عضویت فعال در بسیج یا حضور پدر این بازیکن در جبهه، دوران سربازی او به ‌پایان رسیده است و تراکتوری‌ها این اختیار را نداشتند که بازیکن پیشین پرسپولیس را اخراج کنند. اما تسنیم در گزارش خود تاکید کرده است:«برای کسب مجوز بازی مدت‌ها انتظار کشید و در نهایت موافقت تراکتوری‌ها برای جدایی او از تراکتورسازی نیازمند پذیرفته شدن مدارک این بازیکن است.»
ولی چه کسی باید مدارک عالیشاه را تایید کند؟ فرماندهی لشکر «عاشورا» تبریز. تسنیم در بخشی از گزارش خود، به حقیقت اخراج عالیشاه اشاره می‌کند: «نارضایتی از مصدومیت طولانی و هم‎چنین حضور غیرمجاز این بازیکن در برنامه تفسیر دربی، مهم‌ترین دلایل تغییر دادن زمان پایان خدمت این بازیکن است.» 

واکنش امید به اخراجش از باشگاه تراکتورسازی فقط همین جملات بود: «من ترجیح می‌دهم سکوت کنم. فحش بخورم و سکوت کنم. اخراجم کنند و سکوت کنم. کلا فهمیدم سکوت بهترین تصمیم در این برهه زمانی است.» 

کادر فنی باشگاه تراکتورسازی نقشی در تصمیم‌گیری‌ها برای بازیکنان مشمول سربازی ندارد. ترکیبی از سردار «مصطفی آجرلو» به‌عنوان مدیرعامل، سردار «غلام عسگر کریمیان» به‌عنوان رییس هیات مدیره، سردار «سعید عباسی»، نماینده «بنیاد تعاون سپاه» به‌عنوان قائم‌مقام و «یوسف الهی شکیب»، نماینده موسسه مهر اقتصاد در باشگاه تراکتورسازی از این باشگاه بیش‌تر یک پادگان نظامی ساخته است تا یک مجموعه ورزشی. نظامیان در باشگاه تراکتورسازی فعلا قوانین فوتبال ایران را آن‌طور که می‌خواهند، می‌نویسند.