چرا توقع زیادی از تیم ملی فوتبال دارید؟

بلاگ مهمان، در حالی که یک هفته تا اولین بازی ایران در جام جهانی برزیل مقابل نیجریه باقی مانده، همه ایرانیان در حال پیش‌بینی نتایج و صعود یا عدم صعود تیم ملی از مرحله گروهی هستند. بعضی‌ها بسیار خوش‌بینانه از صعود به مرحله بعد صحبت می‌کنند، گروهی ایران را زنگ تفریح جام جهانی می‌دانند. رسانه‌ها و مسئولان ورزشی هم به دنبال ایجاد خوش بینی برای صعود بین مردم هستند تا جایی که وزیر ورزش از برد راحت بوسنی و گرفتن مساوی از آرژانتین خبر داده است.

سال 2006 نیز چنین زمزمه هایی در جریان بود. در آن دوره، تنها با گرفتن یک امتیاز از آنگولا و حذف به عنوان آخرین تیم گروه رقابت‌ها را به پایان رساندیم. این نتیجه منجر به فوتبال زدگی و ناراحتی مردم از تیم کشورشان و انتقادهای شدید از مربیان و بازیکنان به دلیل بالا بودن توقعات قبل از شروع مسابقات شد. این در حالی بود که باخت با 2 گل جلوی پرتغال تیمی که در همان جام به مقام چهارمی رسید و یک نیمه بازی خیلی خوب جلوی مکزیک،  کارنامه بدی برای تیمی که بعد از 8 سال دوباره به جام جهانی صعود کرده و تنها با 3 بازی دوستانه جلوی کاستاریکا، کرواسی و بوسنی پا به مسابقات 2006 گذاشته بود، به حساب نمی‌آمد.

برای درک بهتر وضعیت کنونی می توانیم یک بررسی ساده کنیم، وضعیت ایران را با کره و ژاپن، دو قدرت دیگر آسیا تطبیق دهیم.

ابتدا خوب است به بررسی افتخارات فوتبال این سه کشور پس از جام جهانی 98 که ایران برای اولین بار پس از انقلاب به آن صعود کرد، بپردازیم. ژاپن از آن سال به بعد تا کنون در 4 دوره از مسابقات جام ملت‌های آسیا موفق به کسب سه قهرمانی شده، 5 بار با احتساب جام 98 در جام جهانی حضور داشته و در رده باشگاهی هم 3 بار قهرمان و 2 بار نایب قهرمان جام باشگاه‌های آسیا شده است. کره جنوبی در فواصل این سال‌ها به مانند ژاپن 5 دوره در جام جهانی حاضر بوده و سه بار هم به مقام سومی آسیا رسیده است. در جام باشگاه های آسیا نیز تیم‌های کره ای 7 بار قهرمان و 4 بار نایب قهرمان آسیا شده اند. ایران تنها یک بار در سال 2004 به مقام سوم آسیا رسیده و 3 بار هم به جام جهانی صعوده کرده است. همچنین 3 نایب قهرمانی دستاورد باشگاه‌های ایرانی در جام باشگاه‌های آسیا بوده است. باید خاطر نشان کرد از آخرین قهرمانی و حضور ما در فینال جام ملت‌های آسیا 38 سال می‌گذرد و همچنین آخرین بار تیم پاس 22 سال پیش در سال 1992 موفق به کسب قهرمانی جام باشگاه‌های آسیا برای ایران شده است.

تیم ملی ایران اولین بار پس از انقلاب در سال 1998 به عنوان آخرین تیم پس از مراحل پلی آف به جام جهانی فرانسه راه پیدا کرد و پس از آن، یک دوره در میان توانسته جواز حضور در این مسابقات را کسب کند. این در حالی است که تیم فوتبال ژاپن از سال 1998 که با شکست ایران در مرحله پلی آف برای اولین بار به جام جهانی فرانسه راه پیدا کرد، امسال پنجمین دوره متوالی حضور خود در این جام را تجربه می کند. کره جنوبی نیز از جام جهانی 1986 به صورت مدوام یکی از نمایندگان آسیا در جام جهانی بوده و آن‌ها نیز برای نهمین دوره پیاپی پا در این مسابقات می‌گذارند.

عدم صعود ایران به جام جهانی 2002 و 2010 قطعا باعث عقب‌ ماندگی فوتبال ایران شد. علی کریمی با کارنامه درخشان در سطح ملی، تنها موفق به حضور در یک دوره جام جهانی شد. مجاهد خذیراوی، حامد کاویانپور و علیرضا نیکبخت سه بازیکن آماده تیم بلاژوویچ در مقدماتی 2002 بودند که سرنوشت هر سه آن‌ها گویای همه چیز است. در آن سو می‌توان به تیم 2006 اشاره کرد که پس از آن جام جهانی، دو بازیکن شاخص ما یعنی جواد نکونام به اسپانیا و آندو تیموریان به انگلیس ترنسفر شدند. در مقابل ژاپن بدون هیچ لژیونر اروپایی وارد مسابقات 98 شد و با سه شکست کنار رفت. آن ها در جام 2002 که به صورت مشترک با کره میزبان بودند، 4 لژیونر اروپایی داشتند و به عنوان سرگروه به مرحله یک هشتم نهایی صعود کردند. این تعداد لژیونر در سال 2006 به 6 بازیکن رسید و همچنین این تیم در سال 2010 هم با شکست کامرون و دانمارک به مرحله یک هشتم صعود کرد و در ضربات پنالتی مغلوب پاراگوئه شد تا از صعود به مرحله یک چهارم باز بماند. حال آن‌ها در سال 2014 با 12 لژیونر اروپایی پا به این مسابقات می گذارند و همه از آن ها به عنوان یکی از پدیده های جام یاد می کنند تا جایی که مایکل اوون مهاجم اسبق انگلستان از حضور آن‌ها در یک چهارم نهایی جام صحبت می‌کند.

این روند برای کره جنوبی هم قابل مشاهده است. آن‌ها در سال 98، دو لژیونر اروپایی داشتند و طی جام های 86، 90، 94 و 98 حتی موفق به کسب یک پیروزی در جام جهانی نشدند. در سال 2002 آن‌ها 2 لژیونر اروپایی داشتند و در کشور خود توانستند به مقام چهارم جهان دست پیدا کنند. آن‌ها در سال 2006 با 5 لژیونر و در سال 2010 با 6 لژیونر در جام جهانی حاضر بودند و توانستد در سال 2010 پس از آرژانتین و بالاتر از نیجریه و یونان به مرحله یک هشتم نهایی برسند. حال آن ها 10 بازیکن در ترکیب خود دارند که در لیگ های اروپایی توپ می‌زنند. در ترکیب کنونی تیم ملی ایران، فقط علیرضا جهانبخش، علیرضا حقیقی و مسعود شجاعی هستند که از ایران به باشگاه های اروپایی ترنسفر شده اند که دو نفر آخر هم در لیگ‌های دسته دو اروپایی توپ می زدند. این فقر بازیکن در سطح بین المللی کیروش را به تکاپو انداخت تا بازیکنانی چون دژاگه، گوچی و داوری را به تیم ملی دعوت کند. قطعا تجربه عنصر مهمی در جام جهانی به حساب می‌آید. از جمع بازیکنان ایران تنها نکونام، تیموریان و شجاعی تجربه بازی در جام جهانی 2006 و امیرحسین صادقی تجربه حضور در لیست 23 نفره جام 2006 را دارند. در درون دروازه هم مجموع بازی های ملی سه دروازبان ما به عدد 20 می رسد.

وجه دیگر ماجرا را بررسی و مقایسه روند آماده سازی ایران با ژاپن و کره روشن می کند. پس از صعود به جام جهانی تیم ژاپن 11 بازی دوستانه برگزار کرد که 5 بازی از آن‌ها در مقابل تیم های حاضر در جام جهانی بوده است (کاستاریکا، بلژیک، هلند، غنا و اروگوئه). همچنین در این بین آن‌ها در جام کنفدراسیون‌ها هم حضور داشتند و سه بازی مقابل برزیل، ایتالیا و مکزیک برگزار کردند. کره جنوبی هم پس از شکست مقابل ایران و صعود به عنوان تیم دوم گروه به جام جهانی، 13 بازی دوستانه برگزار کرده که 9 بازی آن در مقابل تیم‌های حاضر در جام جهانی بوده است (یونان، امریکا، مکزیک، کاستاریکا، روسیه، سوییس، برزیل، کرواسی و غنا). این در شرایطی است که تیم ایران تنها 5 بازی دوستانه مقابل گینه، بلاروس، مونته نگرو، آنگولا و ترینیداد داشته که هیچ کدام از آن‌ها در جام جهانی حاضر نیستند. ایران طی 4 سال اخیر تنها یک بازی دوستانه با روسیه و یک بازی با برزیل به عنوان تیم‌های درجه اول فوتبال و حاضر در جام جهانی 2014 برگزار کرده که آن زمان هم تیم ایران تحت هدایت کارلوس کیروش نبوده است. تیم کیروش به جز بازی‌های ذکر شده و بازی با تیم‌های آسیایی، تنها مقابل آلبانی، تونس، ماداگاسکار و موزامبیک طی 3 سال اخیر قرار گرفته است.

با توجه به چنین واقعیت هایی است که کارلوس کیروش سعی می‌کند واقع بینانه نگاه کند و به همگان بفهماند که ما در چه سطحی هستیم و می گوید: "برای ایران، این جام جهانی یعنی نیجریه!".