شایا گلدوست
در جوامعی مانند ایران، رویارویی با گرایش جنسی و هویت جنسیتی چالشی بزرگ برای اکثر افراد رنگین‌کمانی به حساب می‌آید. احساس تفاوت با آنچه، خانواده، جامعه، فرهنگ، مذهب و قانون آن را هنجار تعریف می‌کنند. احساس تنهایی و سردرگمی نسبت به هویت جنسی و جنسیتی در افراد مختلف به شکل‌ها و در بازه‌های زمانی متفاوت بروز می‌کند. برای برخی از افراد می‌تواند در دوره نوجوانی و به خصوص در زمان بلوغ فکری و جنسی باشد و یا برای برخی دیگر در سنین جوانی و بزرگسالی بروز کرده و حتی همه دوران زندگی فرد همراه او باشد.
آنچه در مسیر خودشناسی و درک و پذیرش هویت جنسی و جنسیتی می‌تواند به شخص یاری رساند، حمایت جامعه، اطرافیان و به طور مشخص خانواده است. خانواده اولین اجتماع کوچکی است که هر شخصی آن را تجربه می‌کند. نقش خانواده و تاثیر درک، پذیرش و حمایت آن، در سلامت روحی، روانی و جسمی اشخاص بر کسی پوشیده نیست. خانواده مهمترین نهادی است که تاثیر مستقیم بر شکل‌گیری شخصیت فردی و اجتماعی اشخاص در سنین بالاتر دارد، هرچند در مواردی این وظیفه را به درستی انجام نمی‌دهد.
متاسفانه در جوامعی مانند ایران که آموزش و فرهنگ‌سازی صحیح درباره موضوعات جنسی و جنسیتی را در اولویت قرار نمی‌دهند، اعضای جامعه رنگین‌کمانی نه تنها درک، پذیرش و حمایت خانواده و اطرافیان را تجربه نمی‌کنند، بلکه آنها تبدیل به یکی از بزرگترین مشکلات و موانع پیش روی افراد رنگین‌کمانی می‌شوند. تا جایی که ممکن است فرد نه تنها از اجتماع، بلکه از کانون خانواده نیز طرد شود.
در مقابل آن دسته از افراد رنگین‌کمانی که هرچند به دشواری توانسته‌اند پذیرش خانواده و حمایت آنها را به دست آورده و با خود همراه کنند، تجربیات بهتری از مسیر خودشناسی، آشکار‌سازی و برون‌آیی در جامعه داشته‌اند. معمولا روانشناسان و مشاورانی که در حوزه جنس و جنسیت و با افراد رنگین‌کمانی کار می‌کنند، در قدم‌های ابتدایی علاوه بر اینکه به شخص در شناخت و پذیرش خود کمک می‌کنند، سعی بر این دارند که خانواده را نیز با این موضوع آشنا کرده و با فرد مراجعه‌کننده همراه کنند. این امر می‌تواند میزان آسیب‌های روحی و روانی را که معمولا در اثر فشارهای محیطی و اجتماعی به وجود می‌آید، کاهش دهد.
عدم آگاهی یکی از مواردی است که باعث می‌شود خانواده و اطرافیان با فرد مخالفت کرده و هویت جنسی و جنسیتی او را نپذیرند. مادامی که در سطح جامعه و در رسانه‌های عمومی اطلاعات و آموزش صحیح درباره این موضوعات داده نمی‌شود، این وظیفه بر عهده خود شخص است که هم دانش خود را در رابطه با گرایش جنسی و هویت جنسیتی‌اش بالا ببرد و هم این اطلاعات را به خانواده و اطرافیان منتقل کند.
تجربه نشان داده است که افزایش آگاهی می‌تواند هراس و ترسی که در اعضای خانواده و اطرافیان نسبت به قشر رنگین‌کمانی وجود دارد را کاهش داده و حمایت و رضایت آنها را رفته‌رفته جلب کند. مشاهده فیلم، مستند و در اختیار قرار دادن محتوای مقالات علمی روز دنیا، می‌تواند اعضای خانواده را به مطالعه و تحقیق بیشتر ترغیب کرده و احتمال درک و پذیرش و‌جلب رضایت آنها را افزایش دهد.
افراد رنگین‌کمانی برای تجربه یک زندگی خانوادگی و اجتماعی سالم، نیازمند درک، پذیرش و حمایت در هر دو فضای یاد شده هستند. خانواده و اجتماع می‌توانند در حمایت از افراد رنگین‌کمانی مکمل یکدیگر باشند و شرایط را برای حفظ امنیت و سلامت روحی و روانی افراد رنگین‌کمانی تسهیل کنند. اما عوامل مختلفی در دشوار کردن شرایط برای افراد رنگین‌کمانی در بین خانواده و اطرافیان و همچنین در سطح جامعه دخیل است. عواملی مانند:
- تعصبات سنتی و‌مذهبی.
- خرافات و باورهای خلاف واقع و غیر‌علمی.
- نفرت‌‌‌پراکنی حاکمیت، قانون و قانون‌گذار علیه جامعه رنگین‌کمانی.
- تابوی فرهنگی صحبت از موضوعات جنسی و جنسیتی.
- عدم ظرفیت اجتماعی در پذیرش تنوع‌ها.
- عدم آموزش و آگاهی‌رسانی و فرهنگ‌سازی.
- عدم وجود حقوق فردی و شهروندی و‌حق آزادی برای همه افراد.
موارد یاد شده تنها بخشی از عواملی هستند که باعث می‌شوند افراد رنگین‌کمانی در محیط خانوا‌گی و اجتماعی، در جهت درک و پذیرفته شدن با چالش‌های بسیاری روبرو باشند. هرچند در سال‌های اخیر به سبب گسترش رسانه‌های جمعی و شبکه‌های اجتماعی به نظر می‌رسد که رویکرد جامعه نسبت به پذیرش قشر رنگین‌کمانی بیشتر شده است.
اما ما به عنوان یکی از اعضای خانواده فردی رنگین‌کمانی، یا دوستان و اطرافیان او و یا حتی به عنوان یک شخص در اجتماعی که زندگی می‌کنیم، چه وظایفی بر عهده داریم؟ ما چگونه می‌توانیم محیطی امن و سالم برای این افراد بسازیم و حامی خوبی برای افراد رنگین‌کمانی باشیم؟ وظیفه ما به عنوان انسانی آگاه یا فردی که برای رسیدن به آگاهی تلاش می‌کند، چیست؟
باید همیشه این نکته را به یاد داشته باشیم که اگر‌عضوی از خانواده یا دوستانمان جزو قشر رنگین‌کمانی هستند، به خود یادآور شویم که همچنان او را دوست داریم و جایگاه او‌در زندگی ما تغییر نکرده است. همیشه می‌بایست این نکته مهم را به خود‌و‌دیگران یادآور شویم که صرفا با نگاه کردن به یک فرد نمی‌توانیم درباره جنسیت یا گرایش جنسی او نظر دهیم. به همین دلیل می‌بایست رویکردی باز در پذیرش افراد با هویت‌های جنسی و جنسیتی مختلف داشته باشیم. به یاد داشته باشیم اگر فردی هویت جنسی و یا جنسیتی خود را برای شما آشکار کرد، به این معناست که شما را انسانی آگاه و‌دارای ظرفیت درک و پذیرش بالا دانسته است، پس او را رد نکنید، چیزی را پیش‌فرض نگیرید و بالاتر از همه طوری رفتار کنید که حس کند امن و مورد حمایت است.
در ادامه به برخی از نکاتی که می‌بایست برای تبدیل شدن به یک حامی خوب در نظر داشته باشیم، اشاره می‌کنیم:
- شما وظیفه دارید که به عنوان یک شهروند دانش و آگاهی خود را نسبت به مسائل و موضوعات مختلف بالا ببرید.
- به یاد داشته باشید که از روی ظاهر اشخاص نمی‌توان گرایش جنسی و هویت جنسیتی آنها را حدس زد. بنابراین به قضاوت و پیش‌داوری در این موارد نپردازید.
- کلیشه‌های جنسی و جنسیتی یکی از عواملی هستند که ظرفیت درک و پذیرش تنوع را در افراد کاهش می‌دهند، همیشه سعی کنید مرزها و کلیشه‌‌ها را از ذهن خود و ارتباط با افراد کنار بزنید.
- بسیاری از افراد رنگین‌کمانی خود را با جنسیت غیر‌دوگانه هویت‌یابی می‌کنند، اگر نمی دانید فرد مقابل را با چه ضمیری مخاطب قرار دهید، در مکالمات روزمره خود از استفاده از کلماتی که بار معنایی جنسیتی دارند پرهیز کنید.
- از کنجکاوی درباره گذشته افراد ترنس، اسم قبلی، عکس از گذشته و هر آنچه که به گذشته فرد مربوط می‌شود و برایش نا‌خوشایند است، پرهیز کنید.
- افراد را در شرایطی قرار ندهید که مجبور به آشکار‌سازی شوند، این یک تصمیم شخصی است که فرد می‌خواهد درباره هویت جنسی و جنسیتی‌تش با شما صحبت کند یا خیر. مراقب حریم شخصی، افشا و آشکار نمودن باشید.
- در مقابل افرادی که به گروه‌های رنگین‌گمانی نفرت‌وراکنی می‌کنند بایستید و حمایت خود را به عنوان فردی غیر رنگین‌کمانی با صراحت بیان کنید.
- اصطلاحاتی را که افراد نگین‌کمانی برای توصیف هویت جنسی و جنسیتی خود بکار می برند، به رسمیت بشناسید.
- در برابر اشخاص که در حال کسب دانش و آگاهی یا کشف هویت جنسی و جنسیتی خویش است صبوری به خرج دهید، اشخاص مختلف برای رسیدن به شناخت صحیح از خود نیازمنده یازه‌های زمانی متفاوتی هستند.
- آگاه باشید که هیچ روش «درست» یا «نادرستی» برای خودشناسی وجود ندارد و افراد مختلف تجربه‌های زیسته متفاوتی با یکدیگر دارند.
- به بهانه کسب آگاهی در مورد اندام جنسی اشخاص، روابط جنسی‌شان، شریک یا شرکای جنسی‌شان سوالات خصوصی نپرسید.
- از بیان تعریف و تمجید های طعنه آمیز یا توصیه‌هایی که شاید از نظر شما مفید است خودداری کنید.
- در اجتماعات و گردهمایی‌ها جوی حمایتگرانه ایجاد نمایید، تلاش کنید گروهی که عضو آن هستید به راستی حامی افزاد رنگین‌کمانی باشند.
- فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی یکی از مکان‌هایی هستند‌که افراد رنگین‌کمانی مورد خشونت و تبعیض قرار می‌گیرند، اگر فرد فعالی در این فضاها هستید سعی کنید تا شرایطی امن و سالم برای این افراد فراهم کنید.
- یا وجود اینکه حامی بسیار خوبی هستید، اما زبان افراد رنگین‌کمانی نباشید، ببکه فضایی را ایجاد کنید تا این افراد بتوانند تجربیات زیسته خود را روایت کنند.
- در مقابل خشونت کلامی، قلدری و پرخاشگری علیه افراد رنگین‌گمانی در محیط خانواده و جامعه بایستید.
- با افراد آسیب دیده و کسانی‌که قربانی خشونت هستند همدلی کنید و سعی کنید تا شرایط آنها را درک نمایید، به ویژه در زمان‌هایی که افراد آزار‌دیده تحت خطرات جدی، مانند تمایل به خودکشی هستند.
مطلب مرتبط:
لغت‌نامه مختصر اصطلاحات حوزه جنس و جنسیت
راهنمای حفظ حریم جنسی و جنسیتی رنگین‌کمانی‌ها در مراجعه به پزشک
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
ثبت نظر