close button
آیا می‌خواهید به نسخه سبک ایران‌وایر بروید؟
به نظر می‌رسد برای بارگذاری محتوای این صفحه مشکل دارید. برای رفع آن به نسخه سبک ایران‌وایر بروید.
گزارش

وجه اشتراك خامنه اي، گنجي و سازگارا

۳ مرداد ۱۳۹۲
امید معماریان
خواندن در ۸ دقیقه
وجه اشتراك خامنه اي، گنجي و سازگارا

هیچ عشق پنهانی بین سیدعلی خامنه‌ای رهبر ایران، اکبرگنجی منتقدی که می‌گوید خامنه‌ای باید برود و ناراضی مشهور سیاسی، محسن سازگارا نیست. هیچ یک از این سه خود را داخل قایقی با دو نفر دیگر نمی بینند و یا هم سرنوشت. اما این هرسه در یک چیز با هم مشترک هستند: کسی را در شبکه‌اجتماعی توئیتر دنبال نمی‌کنند. یعنی جایی که افراد مطالب ونظرات خود را منتشر می‌کنند و خواننده و دنبال کننده نوشته‌ها و عقاید دیگران هستند، آنها انتخاب کرده اند که فرستنده باشند تا گیرنده.

وجه اشتراك خامنه اي، گنجي و سازگارا

اما چرا توئیتر مهم است؟ توئیتر، یک سرویس آنلاین است که کاربران می‌توانند در هر نوبت نوشته‌ای را تنها با ۱۴۰ کاراکتر(حروف وعلائم و شماره) بنویسند. به همین جهت از آن به مایکروبلاگ هم یاد می‌شود. این سرویس که در کنار فیس بوک یکی از بزرگترین شبکه‌های اجتماعی به شمار می رود، از جولای سال ۲۰۰۶ راه اندازی شده است.

در خصوص اهمیت این شبکه اجتماعی همین بس که بدانیم بیش از ۵۵۵ میلیون نفر در آن عضو هستند و روزی ۱۳۵ هزار نفر هم به آن افزوده می شود و یکی از ۱۰ وب سایت پربیننده در جهان است. (فیس بوک با ۱.۱ میلیاردعضو). شاید چنین بازاری از انسان‌ها و اندیشه‌ها و نفوذ است که حتی اینترنت ستیزترین حکومت‌هایی مانند ایران، و رهبر و سیاستمداران آن را به خود جلب می‌کند تا حساب یا صفحه‌ای باز کنند و در آن به معرفی ایده‌ها و افکار خود بپردازند.

اگر چه سیدعلی خامنه‌ای خود یک کاربراینترنتی است و از آن استفاده می‌کند، اما از محتویات حساب توئیتر آن به نظر سر می‌رسد که اعضای دفتر او آن را به روز می‌کنند. از اینکه رهبر ایران از اینترنت چه استفاده‌ای می‌کند یا چند دقیقه وساعت از روز را پشت کامپیوتر (یا لپ تاپ شخصی) خود می‌نشیند و چه وب سایت‌هایی را می‌بیند، اطلاعات و جزئیات دقیقی در دست نیست، اما برخی شواهد نشان می‌دهد که او حداقل اخبار سیاسی را از این طریق دنبال می‌کند.

وجه اشتراك خامنه اي، گنجي و سازگارا

شاهد سخن آنکه، اکبرهاشمی رفسنجانی، درمصاحبه‌ای با ماهنامه مدیریت ارتباطات درمردادماه ۸۹، دراشاره به نامه‌ای که در آخرین ساعات رقابت‌های انتخابات ریاست جمهوری منتشر کرده بود می‌گوید: «...درآخرین لحظاتی که می‌خواستم خدمت ایشان (آقای خامنه‌ای) بروم، (نامه را)منتشر کردم. وقتی رفتم، ایشان گفتند: داشتم نامه شما را از روی کامپیوتر می‌خواندم.»

بنابراین نه تنها آقای خامنه‌ای از کامپیوتر (که احتمالا به اینترنت هم متصل است استفاده می‌کند)، بلکه تا خبر مهمی روی وب‌سایت ها قرار می‌گیرد آن را می خواند. یا حداقل توجهش را جلب می ‌کنند که بخواند. نوشته‌های صفحه توئیتر سیدعلی خامنه ای به زبان فارسی و انگلیسی است، درحالی صفحه دو ناراضی سیاسی سرشناس اکبرگنجی و محسن سازگارا از منتقدان-مخالفان سرسخت رهبرایران که یکی در نیویورک و دیگری در واشینگتن زندگی می‌کنند، هر دو تنها به زبان فارسی است.

از انتخاب این سه شخصیت سیاسی که یکی رهبر ایران و دو نفر دیگر دو منتقد جدی او محسوب می شوند و برجسته کردن (یا گیردادن به)اینکه هر سه، نوشته‌های کسی را در توئیتر دنبال نمی‌کنند به سختی می‌توان نتیجه‌ای علمی گرفت، مگر آنکه به حدس و گمان متوسل شد که خطا رفتن در آن احتمال کمی ندارد. اما درعین حال خالی از لطف هم نیست.

اگربخواهم حدس و گمان خودم را اینجا بنویسم، به نظرم توئیتر یا توئیت کردن در میان شخصیت‌های برجسته سیاسی ایرانی، چه مسوولان و چه مدیران و چه منتقدان - داخل و خارج کشور- هنوز به عنوان یک ابزار حرفه‌ای (مایکروبلاگ) برای ارتباط برقرار کردن با مخاطبان، هوادران، رای دهندگان و همفکران، مقلدان و منتقدان ( ودرمواردی سینه چاکان)، جای خود را باز نکرده یا در مراحل جنینی است. شاید به خاطر اینکه سرعت اینترنت آنقدر پایین است و آنقدروصل شدن به وب سایت هایی که فیلترهستند دردسر دارد که حتی شخصیت‌های درجه اول نظام و یا مدیران کشورهم مجبورند برای استفاده از اینترنت وی.پی.ان بگیرند و یا فیلترشکن نصب کنند چه برسد به شهروندان عادی.

دراین مرحله جنینی و به خصوص برای افرادی که عادت به ارتباط مستقیم (با قابلیت دوطرفه) توده‌ای با مخاطبان فکر و اندیشه‌ و یا مقام و موقعیت خود ندارند، احتیاط همراه با بدبینی وجود دارد و طبیعی است که باید مدتی از اکسیژن این فضا تنفس کنند، ویژگی های آن را بشناسند و در نهایت به هنجارهای متداول برای ارتباط برقرار کردن دو سویه تن در دهند. دوم اینکه دنبال کردن نوشته‌های دیگران در توئیتر ممکن است موجب حدس وگمان در خصوص نحوه رابطه آنها با دیگران شود و یا تلقی امتیازی ویژه را به همراه بیاورد.

وجه اشتراك خامنه اي، گنجي و سازگارا

باز هم به نظرم، درمورد حساب توئیتری آقای خامنه‌ای به عنوان رهبر و البته مرجع تقلید رسمی، ممکن است دنبال نکردن افراد و یا گروه‌ها و یا حتی‌ رسانه‌های دیگر و ...، جنبه شرعی هم داشته باشد. چرا که او رهبرمذهبی وسیاسی است و این بقیه افراد جامعه هستند که باید او را پیروی (دنبال) کنند، و نه بر عکس. به مصداق آن طنز ظریفه که می گوید «حاجی می رود مکه، نه مکه به حاجی». البته در این زمینه فکر نمی‌کنم آقایان گنجی و یا سازگارا با چنین مساله شرعی - آن هم به شرط وجودش- برای اینکه کسی را روی توئیتر خود دنبال نکنند، مواجه باشند.

بدبینانه ترین حالتش هم این است که دارندگان حساب توئیتری که هزاران دنبال شونده دارند و خود حتی یک نفر را واجد ویژگی هایی نمی بینند که افکار و عقاید و نظراتشان را دنبال کنند - و هیچ کنجاوی هم نشان نمی‌دهند که ببینند بقیه بالاخره چه می‌گویند و چه تولید می‌کنند- در نهایت تنها میخواهند صدای خود را برسانند و علاقه ای برای شنیدن صداهای دیگر ندارند. به مونولوگ بسنده می‌کنند و الگویی که از گفت‌وگو دارند، صورتی است با دهانی بزرگ و گوش‌هایی کوچک.

به این لیست می توان صادق زیباکلام، استاد محبوب علوم سیاسی دانشگاه تهران را هم اضافه کرد که از یادداشت نویسان حرفه‌ای و از پرنقل قوترین تحلیلگران سیاسی در تاریخ معاصر ایران به شمار می رود.

وجه اشتراك خامنه اي، گنجي و سازگارا

او هم با اینکه از ۱۸ آوریل سال گذشته به توئیترنویسی روی آورده اما نوشته‌های کسی یا گروهی را دنبال نمی‌کند و هر آنچه می نویسد، ارجاع به مصاحبه‌ها و نوشته‌هایش در مطبوعات است. برخلاف اکبرگنجی که نوشته‌های شخصی هم در لابه لای تبلیغ برای مصاحبه‌ها و نوشته‌هایش دیده می‌شود و حتی نسبت به برد تیم والیبال هم واکنش نشان می دهد و هیجان زده می نویسد: « تبریک، تبریک، تبریک، تبریک، تبریک، تبریک، تبریک، تبریک،... تیم ملی والیبال ایران دربازی دوم مقابل کوبا با نتیجه ۳ بر ۱» (پیروزشد).

وجه اشتراك خامنه اي، گنجي و سازگارا

شخصیت های برجسته سیاسی مانند حسن روحانی رئیس جمهور منتخب مردم ایران، محمدعارف کاندیدای ریاست جمهوری سال جاری و هاشمی رفسنجانی هم در توئیتر حضور دارند که البته در این میان، توئیترحسن روحانی به زبان انگلیسی است و گاه به گاهی هم نوشته‌های توئیتر سیدعلی خامنه‌ای، محمدرضاعارف و حتی روزنامه نگارانی مثل اسکات پیترسن(ازکریستین ساینس مانیتور) را بازنشر می‌کند. توئیتر منسوب به آقای روحانی، چهارنفررا دنبال می کند که یکی از آنها سیدعلی خامنه‌ای است و دیگران محمدرضا عارف و هاشمی رفسنجانی و سیدمحمدخاتمی. و این هم ظاهرا اندک اندک به یک رسم و سنت ننوشته تبدیل می‌شود که مسوولین عالی رتبه نظام که به توئیترمی پیوندند باید حداقل رهبر را در این شبکه اجتماعی هم دنبال کنند و التزام عملی اینترنتی خود را به او اثبات کنند.

اگرصحبت کردن در مورد فعالیت‌های روزانه، گفت‌وگو وبحث درباره مسائل مختلف، به اشتراک گذاشتن اطلاعات و خبردهی را چهار نیت یا هدف کاربران توئیتربدانیم، از آقای خامنه‌ای تا آقای گنجی و سازگارا و آقای زیباکلام تا دیگرشخصیت‌های سیاسی، تنها از دو مورد آخری استفاده می کنند. یعنی به اشتراک گذاشتن اطلاعات و خبردهی. اما هیچ کدام به مسائل روزانه شخصی نمی پردازند.

با توجه به اینکه از خبرنگاران گرفته تا محققان و تحلیلگران و دیگر شهروندان علاقه زیادی دارند به اینکه چنین افرادی چه می‌گویند وچه نظری دارند و چه می‌کنند، تعداد پائین دنبال کنندگان یا پیروان شخصیت ‌های سیاسی ایرانی -از آقای خامنه ای گرفته تا آقای روحانی و عارف و...- از تازه کاری، کشف جدید این ابزار توسط آنها خبرمی‌دهد و بنابراین جای رشد بسیار زیادی را در خود دارد.

در حال حاضر آقای خامنه ای با نزدیک به ۱۴ هزار دنبال کننده (یا پیرو)، به عنوان رهبرشیعیان جهان (به روایتی) و حداقل رهبر ایران با بیش از ۷۰ میلیون جمعیت، از رضا پهلوی، فرزند شاه سابق ایران که او هم در آمریکا زندگی می کند و حدود ۲۰ هزار دنبال کننده دارد، چند هزار تایی عقب است. رضا پهلوی، البته مطالب بیش از ۱۰۰ کاربر دیگر توئیتر را دنبال می کند که از شهروندان عادی تا خبرنگاران و تحلیگران سیاسی را در بر می‌گیرد. حتی کامبیزحسینی، هنرمندی که به خاطر اجرای طنزسیاسی تلویزیونی‌اش به نام پارازیت شهره است، ۲۷ هزاردنبال کننده روی توئیتردارد. تقریبا دو برابر رهبرجمهوری اسلامی.

وجه اشتراك خامنه اي، گنجي و سازگارا

در میان شخصیت برجسته سیاسی کشورهای منطقه هم البته آقای خامنه ای برای دنبال نکردن کسی روی توئیتر، تنها نیست. رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه هم با بیش از ۳.۲ میلیون دنبال کننده (پیرو) و محمد مرسی رئیس جمهور با کودتا برکنارشده مصر با ۱.۸ میلیون پیرو، عدد صفر را در بخش افرادی که دنبال می کنند نشان می دهند. به اینها ولادیمیرپوتین رئیس جمهور روسیه را هم باید افزود که ۱۷۷ هزار دنبال کننده دارد و یک نفر را دنبال می‌کند که آن یک نفر هم خودش است اما با زبان انگلیسی.

اما برای بسیاری از رهبران جهان، سیاستمداران برجسته و شخصیت های فرهنگی، اجتماعی و رسانه‌ای، استفاده از توئیتر به عنوان یک ابزار جدی به شمار می رود تا با مردم بدون واسطه رسانه ها ارتباط برقرار کنند، نظرشان را نسبت به وقایع روز بگویند، آنها را نسبت به آنچه انجام می دهند آگاه کنند و به افراد بیشتری برای ارتباط برقرارکردن و رساندن پیام خود دست پیدا کنند.

براساس تحقیقی که در سال ۲۰۱۲ بر روی سه تن از رهبران جهان انجام شده بود (تحلیل توصیفی) این که باراک اوباما رئیس جمهورآمریکا، دیویدکامرون نخست وزیر انگلیس و بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل، چگونه از طریق توئیتر ارتباط برقرار می‌کنند بررسی شده بود.

نتایج این تحلیل توصیفی نشان می‌دهد که باراک اوباما دربیشتر روزهای سال توئیت می‌کند (یعنی حداقل یک مطلب را روی صفحه توئیترخود منتشرمی‌کند). پس از او آقای نتانیاهو و دیویدکامرون درمرتبه آخر. دوم اینکه باراک اوباما بیشترین تعداد دنبال کننده را دارد. در این میان نخست وزیر اسرائیل و انگلیس هر دو زبانی رسمی در نوشتن دارند در حالی که باراک اوباما از غیررسمی شدن چندان ابایی ندارد.

وجه اشتراك خامنه اي، گنجي و سازگارا

باراک اوباما، که در استفاده از ابزارهای مختلف برای بسیج عمومی ورساندن پیام و سخن خود به اقشار مختلف مردم در نوع خودش یک نابغه است، هم اکنون با بیش از ۳۴.۵ میلیون دنبال کننده، در میان رهبران جهان پیشتاز به شمار می رود. به نظرم، دسترسی و سرعت اینترنت مناسب، سانسور نبودن شبکه‌های اجتماعی و نهراسیدن از حضور با هویت واقعی به دلیل فقدان آزادی بیان در کشور و هراس برخی از اینکه اگر توئیتر یکی از مسوولین را دنبال کنند، ممکن است کامپپوترشان هک شود یا بریزند جلوی خانه شان دستگیرش کنند - به فرض اینکه نظری را روی صفحه آنها نوشت- همه باعث می‌شود که سرعت افزایش دنبال کنندگان سیاستمداران ایرانی و به خصوص رهبر، روی توئیترخیلی کندباشد.

رهبر یا مقامات عالی رتبه ایرانی که می خواهند با اقشار مختلف مردم به خصوص جوانانی که روز به روز بیشتر و بیشتر به شبکه های اجتماعی می پیوندند ارتباط مستقیمی برقرار کنند، برای افزایش نفوذ و گسترش دربرگیری حضور خود دیر یا زود متوجه می‌شوند که نوع ارتباط برقرار کردن از طریق چنین ابزارهایی نیازمند این است که کارکنان یا افرادی که با آنها کار می کنند با فن آوری های ارتباطی آشنا باشند، و از چنین ابزارهایی مانند ماشین بیانیه بیرون فرستادن ِ تنها استفاده نکنند. شخصیت های سیاسی و غیر سیاسی هم با حضور در این شبکه ها - و از جمله توئیتر- فضای جدیدی را برای عرضه اندیشه‌ها وبرنامه های خود پیدا می‌کنند و بدون واسطه رسانه‌ها امتیاز ارتباط مستقیم را باهواداران خود خواهند داشت وشاید به آنها این فرصت را بدهد که ببینند در لایه‌های مختلف چه می‌گذرد و چه بحث‌هایی درجریان است.

ثبت نظر

استان زنجان

بحران آب در روستاهاي استان زنجان

۳ مرداد ۱۳۹۲
شهرام رفیع زاده
خواندن در ۴ دقیقه