فیلم‌های کوتاه دیوید لینچ

«دیوید لینچ» - کارگردان سینما و تلویزیون، مولف، تصویرپرداز، موزیسین، و گاهی بازیگر، نقاش و مجسمه‌ساز - را با فیلم‌های سرشناسی چون «مخمل آبی»، «بزرگراه گمشده» و «جاده مالهلند» می شناسند. او که در فهرست مجله «سایت اند ساوند» به عنوان بهترین فیلم‌ساز مستقل دنیا و در فهرست سال ۲۰۰۳ مجله «گاردین» به عنوان بزرگترین کارگردان زنده دنیا شناخته شده، فعالیت فیلم‌سازی خود را با فیلم‌های کوتاهی آغاز کرد که طبیعتا به اندازه کارهای شاخص بلندش معروف نیستند ولی می توانند از جنبه‌های گوناگون برای علاقمندان به سینما جالب باشند. در این یادداشت نگاهی می‌کنیم به تعدادی از فیلم‌‌های کوتاه این کارگردان بلندآوازه‌ی سینما:

شش مرد مریض (1966) Six Figures Getting Sick

«دیوید لینچ» نوزده ساله بود که در آکادمی هنر پنسیلوانیا ثبت نام کرد، هدفش ادامه تحصیل در رشته طراحی و نقاشی بود ولی در سال دوم دانشگاه دست به تجربه‌ای زد که مسیر زندگی او را به سمت فیلم‌سازی سوق داد. اولین فیلم‌اش انیمیشنی یک دقیقه‌ای بود. ایده فیلم از آن‌جا شکل گرفت که لینچ می‌خواست ببیند اگر عنصر حرکت را وارد طراحی‌هایش کند نتیجه چطور خواهد شد. او ترجیح ‌داد تجربه‌اش را به تنهایی شکل دهد پس یک اتاق متروک واقع در بالاترین طبقه آکادمی را به عنوان محل کار انتخاب کرد و با خرید ارزان‌ترین دوربین ۱۶ میلی‌متری کارش را آغاز کرد. این تجربه ۲۰۰ دلار هزینه در برداشت که در آن موقع برای چنین فیلمی بسیار بالا بود. این فیلم یک‌دقیقه‌ای را در نمایشگاه پایان سال آکادمی که مخصوص آثار تجربی نقاشی و مجسمه‌سازی بود به صورت لوپ (پیوسته) روی سه بدن انسان نمایش داد. فیلم، شش فیگور انسانی را نمایش می‌دهد که شکم‌هایشان آشوب است و از سرهایشان دود به هوا می‌رود. روی کل فیلم هم یک صدای ممتد آژیر شنیده می‌شود. این تجربه مورد توجه داوران و بازدیدکنندگان قرار گرفت و جایزه اول نمایشگاه را مشترکا با یک اثر نقاشی به دست آورد. همین باعث شد که یکی از همکلاسی‌های لینچ با پیشنهاد پرداخت ۱۰۰۰ دلار موجب تهیه فیلم بعدی‌اش شود. 

 

الفبا  (1968) The Alphabet

لینچ نزدیک به پانصد دلار از این مبلغ را برای خرید یک دوربین ۱۶ میلی‌متری دست دوم بولکس خرج کرد. ایده فیلم را از خواهرزاده‌ی همسرش گرفت که یک‌شب خواب دیده در وضعیتی عجیب و عذاب‌آلود حروف الفبا را به زبان می‌آورد. لینچ فیلم را با بازی همسرش و به صورت ترکیب انیمیشن و واقعیت ساخت. این فیلم که به همراه سناریوی فیلم بعدی لینچ برای انستیتو فیلم آمریکا (AFI) ارسال شده بود موفق به دریافت جایزه کمک هزینه تولید آن آکادمی شد و به این ترتیب فیلم بعدی لینچ در جریان تولید قرار گرفت. 

 

 

مادربزرگ  (1970) The Grandmother

فیلم با بازی دوستان و آشنایان لینچ در خانه‌ی خودش و به صورت ترکیب رئال و انیمیشن ساخته شد. ماجرای پسربچه‌ای که برای راحت شدن از تنبیهات و بیتوجهی‌های والدین، یک «مادربزرگ» شخصی برای خودش می‌آفریند! نتیجه حاصله، فیلم ِخلاقانه‌ی ِسی و سه دقیقه‌ایِ بدون دیالوگ بود که در جشنواره‌های آتلانتا، به‌له‌ویو Bellevue و سان فرانسیسکو برنده جایزه شد، علاوه بر این بورسیه تحصیلی لینچ را در انستیتو فیلم آمریکایی (AFI که یکی از معتبرترین مدارس سینمایی دنیاست) فراهم کرد. 

 

 

قطع پا  (1974) The Amputee

این فیلم درحالی ساخته شد که لینچ اولین فیلم بلندش را به نام «کله پاک‌کن» شروع کرده بود ولی ساخت آن هفت سال طول کشید! در یکی از بیشمار زمان‌هایی که تولید متوقف شده بود، لینچ به یکی از دوستانش برخورد کرد که قرار بود دو نوع فیلم سیاه و سفید، و رنگی را برای انستیتو تست کند. لینچ به او پیشنهاد کرد به جای یک فیلمبرداری بی‌هدف به او اجازه دهد که با همین متریال، فیلمی کوتاه بسازد. او به همراه «کاترین کالسون» یک‌شبه طرح را نوشت و روز بعد فیلمبرداری کرد. حاصل، سکانس‌پلان ِچهار دقیقه‌ای بود که بدون هیچ حرکت دوربین ساخته شد. کاترین در نقش کسی که پاهایش به تازگی قطع شده و در حال نوشتن نامه است بازی می کند، و خود لینچ در نقش پرستاری که به پانسمان ِپاهای او می‌رسد، جلوی دوربین ظاهر می‌شود.

 

 

کابوی و مرد فرانسوی  (1988) The Cowboy & The Frenchman

این فیلم را لینچ در سال ۱۹۸۸ ساخت، موقعی که با ساخت «مرد فیلی» - که در هشت رشته کاندید جایزه اسکار شده بود - فیلمساز شناخته شده‌ای به شمار می‌آمد. فیلم یک اسلپ‌استیک بیست و شش دقیقه‌ای‌ست که در مجموعه‌ی «فرانسه از دید ِ...» و برای تلویزیون فرانسه ساخته شد. 

 

 

رویای بزرگ  (2013) The Big Dream

سال گذشته، «دیوید لینچ» آلبوم موسیقی‌ای تهیه کرد به نام «رویای بزرگ». تنها ویدئوکلیپ منتشر شده از این آلبوم که کاملا در فضای «دیوید لینچ»ی ساخته شده مورد توجه علاقمندان ِ سبک رازآمیز و سوررئالیستی فیلم‌های او قرار گرفت.