تلویزیون دولتی ایران هرگز از شأن و مرتبه چندانی برخوردار نبوده ولی امروز، حتی با معیارها و ضوابط خودش، به ورطهای از خرافات و وحشت پراکنی افتاده است؛ نمونه اش هم برنامه اخیری بود که در آن، «ولی الله نقی پورفر»، روحانی و استاد دانشگاه تهران در مورد کاربرد «جن» در زندگی اجتماعی صحبت میکند.
مجری میپرسد: «آیا از جن میشود استفاده اطلاعاتی و جاسوسی کرد؟»، انگار هیولاها هم میتوانند در نقش وزیر دفاع خدمت کنند. روحانی به نشانه تصدیق، سری تکان میدهد، گویی دارد درباره گونهای از شیاطینِ ناشناخته و غریب حرف میزند: «یهود با سحر و جن ارتباط قوی دارد. بسیاری از جادوگرها یهودی هستند.»
گفتوگو ادامه مییابد و نقی پورفر می گوید که چه گونه صهیونیستها از جن برای تضعیف جمهوری اسلامی استفاده کردهاند و این که از چه طریقی مذهب یهود با سحر و جادو عجین شده است.
«اجنه» موجوداتی فراطبیعی هستند و تقریباً در اغلب موارد، وجهی شیطانی و شرور دارند که ریشههایشان به اسطورهها و افسانههای اسلامی میرسد. در فرهنگ ایرانی، به اجنه قدرت بسیار زیادی نسبت داده میشود و خیلیها بر این باورند که ساحران و جادوگران در همه چیز از این موجودات استفاده میکنند؛ از عذاب مادر زن فضول گرفته تا تخریب رقیب عشقی.
این که تلویزیون رسمی ایران این مایه از خرافات، تعصبات و احساساتِ خام ضد یهودی را پخش میکند، دردناک و متأثّر کننده است؛ آن هم با توجه به تاریخ دیرینه ایران در مدارا و تساهل مذهبی میان فرقهها و آیینهای مختلف.
به حق میتوان گفت که ایرانیهای یهودی در قیاس با یهودیهای عربِ منطقه، روزگار بهتری داشته اند، خود را ایرانی میدانند و در فرهنگ ایران ادغام شده اند. ولی از آن سو، بیشتر یهودیهای عربِ منطقه، کشور خود را ترک کرده و به اسراییل یا غرب مهاجرت کرده اند.
با این همه، این وسواس و دلنگرانیِ بی پایان گروه کوچکی از افراطیون مذهبی در جمهوری اسلامی به قوت خود باقی مانده است؛ روحانیونی که بسیار از دیدگاهها و جهان بینیهای جوانهای ایرانی فاصله دارند؛ جوانهایی که وقتی پای تفاوتهای مذهبی در میان باشد، از ذهنی روشن و اراده ای استوار برخوردارند.
نمی خواهم بگویم که این دو گروه با هم و در کنار هم بزرگ میشوند و فراتر از مرزهای مذهبی با هم ازدواج میکنند ولی در جریان زندگی هرروزه، در انجام تکالیف مدرسه، در حلقههای دوستی و در میهمانیهای مربوط به محل کار، تفاوت دینی چندان نقش پررنگی میان آن ها ندارد. این نکته برای من به ویژه معنای بیشتری داشت چون میتوانستم آن را با شهرهای دیگری که در آنها زندگی کرده بودم، مقایسه کنم؛ مثلاً در قاهره، صاحب خانهام مدام به مسلمانها فحش میداد و میگفت: «این مسمانهای قصاب با این عید قربان نفرت انگیزشان که همه جا را به خون میکشند» یا در بیروت که بسیاری در همان لحظه اول، پیش از این که وارد هرگونه معاشرتی شوند، نام خانوادگیتان را می پرسند تا پیش زمینه مذهبی تان را دریابند.
به نظر می رسد تهران از این تنشهای مذهبی بسیار فاصله دارد. این که جوان های تهران توانسته اند به طور کلی این روحیه روشن بینانه و فارغ از جهل و تعصب را حفظ کنند، خود گواهی بر فکر پیچیده و مستقل آن ها است. حالا این را مقایسه کنید با مزخرفات تعصب آمیزی که گروهی در درون نظام سیاسی ایران از خود صادر میکنند. در چشم این گروهِ مسلمانِ متعصب، یهودیها و مسیحیان ایرانی همان قدر بیگانه و غریبه اند که مریخی ها؛ و باید با ترس و وحشت از آنها گریخت و هیچ اعتمادی به آنها نکرد چون اگرچه این بیگانگان به مذهبی ابراهیمی تعلق دارند، هر آینه ممکن است به کارهایی شیطانی و کثیف دست زنند.
این که تمام یهودیان جادوگرند، یا این که اکثر جادوگران یهودی هستند، نگاهی فرعی و حاشیهای است که تنها از روحانیون افراط گرایی مثل نقی پورفر سر میزند. چنین پارانویا و وحشتی از دیگران [از پیروان مذاهب دیگر]، نماد راستین خشک اندیشترین پیروانِ همه ادیان است. ولی در ایران چنین افرادی در بالاترین رده های حکومت فعال هستند و این امکان را دارند که تعصبات و پیش داوریهای خود را در تلویزیون دولتی اعلام کنند.
این که این دسته از خشک مغزان مذهبی نتوانسته اند میان جوانهای ایرانی بر اساس پیشینههای مذهبی چند دستگی ایجاد کنند، نشانهای است از شکاف میان جوانهای مدرن ایران که هیچ توجهی به این گونه پیامهای نفرت انگیز نمیکنند و نهاد روحانیت که حامی و پشتیبان این شیوه از دین ورزی است. این شکافی است که هر روز گسترده تر و عمیق تر از پیش میشود.
اما آیا نقی پورفر در مقام استاد دانشگاه تهران، روزی درسی در مورد «اجنه و هنر کسب اطلاعات» ارایه خواهد داد؟ آیا دانشجویان علوم سیاسی دانشگاه تهران روزی مجبور خواهند شد که استراتژیهای جن ستیزی را فرا بگیرند؟ شاید خودِ این روحانی بتواند از چراغ جادوی خود جنی احضار کند و از او دربارهٔ مفهوم مغز شویی توضیح بخواهد.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر