علم برای گفتگو با کودکان؛ آیا کفشدوزک‌ها حشرات مفیدی هستند؟

در بين دوستداران کفشدوزک‌ها يک سنت قديمی وجود دارد، آن هم اين است که اگر يک کفشدوزک را روی انگشتان‌تان گرفتید خال‌های روی

پشتش را بشماريد. اگر هفت تا خال داشت يعنی شانس به شما رو می‌کند. اگر سنت شما هشت خال يا نه خال است همان را اصل بگيريد. ولی سنت شانس داشتن با خال‌های کفشدوزک‌ها تا حدود زيادی در همه جای دنيا وجود دارد.

حالا اگر از بامزه‌گی کفشدوزک‌ها بگذریم ممکن است بخواهيم درباره اين حشرات به بچه‌ها توضيح بدهيم که آيا به دردبخور هستند يا نه.

جواب مثبت است. ولی مفيد بودن‌شان چطوری‌ست؟ اولين و مهمترين خاصیت کفشدوزک‌ها اين است که روزی 50 يا 60 تا شته می‌خورند. گیاهی که آلوده به شته شده باشد از پا درمی‌آيد. بنابراین کفشدوزک‌ها همان کاری را می‌کنند که از يک آفت کش کشاورزی انتظار داريد ولی برخلاف آفت کش‌ها که مواد شيميايی سمی هستند کفشدوزک‌ها بدون خطرند.

 اگر تعداد شته‌هایی را که یک کفشدوزک در طول زندگی‌اش می‌خورد حساب کنيد تعدادشان به 5 هزار تا می‌رسد. به این ترتيب جواب یک سوال احتمالی

دیگرتان را هم دادم. کفشدوزک‌ها در مدت 9 هفته بالغ می‌شوند و حدود سه سال زندگی می‌کنند. بنابراين اگر اوضاع هوايی مناسب باشد در طول یکسال از یک کفشدوزک ماده پنج یا شش نسل کفشدوزک تولید می‌شود و اين تفاوت بزرگی‌ست بين زنبورعسل و کفشدوزک. به این دلیل که زنبورعسل نر به دليل عمر کوتاه 4 هفته‌ای‌ش بچه‌های خودش را نمی‌بينيد ولی کفشدوزک‌های نر و ماده به دلیل طول عمر زیاد و سرعت بلوغ نسل‌های بعدی‌اش می‌توانند نوه‌ها و نتيجه‌های‌شان را هم ببيند.

سودمندی ديگر کفشدوزک‌ها اين است که هيره‌ها (Mite) را می‌خورند. حالا هيره چه جور حشره‌ای‌ست؟ شما و بچه‌های‌تان وقتی روی تشک و بالش و ملافه نمدار می‌خوابيد بدن‌تان توسط حشرات ريزی گزیده می‌شود و دو سه روزی مجبورید بدن‌تان و بخصوص پاهای‌تان را بخارانيد. به حشراتی که شما را گزیده‌اند می‌گویند هيره يا Mite که عضو خانواده کنه محسوب می‌شوند. وقتی لباس‌های نشسته‌تان را

در اتاق خواب نگه می‌دارید غذای هيره‌ها را فراهم کرده‌ايد. هر جا کفشدوزک هست تعداد هیره‌ها هم کم می‌شود.

يک نکته جالب درباره کفشدوزک‌ها که ممکن است شنيدنش برای بچه‌های‌تان جالب باشد این است که جنس پوست بدن این حشرات، يعنی همانجايی که لکه‌های سیاه دارد از جنس ناخن من و شماست. به این ماده می‌گويند کيتين (Chitin).

مهم‌ترین عامل در بقای کفشدوزک‌ها آب است. در باغچه‌ای که آب نباشد کفشدوزک ديده نمی‌شود. جالب هم اين است که کفشدوزک‌ها شبیه به پرندگان می‌توانند در کنار يک منبع بنشينند و از آب درون آن بنوشند. به همین دليل هم يکی از راه‌های جلب کفشدوزک‌ها به باغچه اين است که روی گياهان و چمن آب بپاشيد و يک جایی هم مقداری آب توی يک منبع قرار بدهيد.

اگر به بچه‌تان بگوييد از کلاس اول تا وقتی کلاس پنجمت تمام شد يک کفشدوزک در باغچه‌مان زندگی می‌کرد آنوقت ممکن است از شما بپرسد زمستان‌ها کجا می‌رفته؟ جوابش اين است که کفشدوزک‌ها بصورت جمعی در يک جای گرم مثل زير تکه سنگ‌ها يا لابلای برگ‌ها گياهان يا زيرسقف خانه زندگی می‌کردند.

اين را نمی‌توانید به بچه‌ها بگوييد ولی خودتان بدانيد که يکی از راه‌های قديمی تسکين دندان درد این بوده که تعداد زيادی کفشدوزک را توی هاون می‌کوبيدند و می‌گذاشتند روی دندانی که درد می‌کرده. و البته درد ساکت می‌شده.

 

**********

علم برای گفتگو با کودکان؛ زبان نقش و نگار بال پروانه‌ها

علم برای گفتگو با کودکان؛ دانه‌ها چگونه جوانه می‌زنند

علم برای گفتگو با کودکان؛ آيا زنبورها به بچه‌های‌شان شير می‌دهند؟

علم برای گفتگو با کودکان؛ جنسيت از کجا می‌آيد؟