زنان تاثیرگذار ایران: لیلی امیر ارجمند

تاریخ ایران و جهان به زندگی و سرنوشت چهره ها گره خورده است؛ هر یک خشتی گذاشته اند تا سقفی پدیدار شود؛ خشت هایی که گاه به قیمت زندگی و جان شان تمام شده است. در این معماری عظیم، زنان و مردان بسیاری نقش آفریده اند. از سوی دیگر، در تاريخ جهان بسيارى از زنان و مردان دیگر به دليل استعداد شگرف آن ها براى تخريب و نابودى ساخته هاى ديگران، «تاثيرگذار» نام گرفته اند.

زنان ایرانی نویسنده، برگ های بسیاری از کتاب تاریخ ۲۰۰ سال اخیر ما بوده اند؛ چه به دليل تاثير مثبت بسيارى از آن ها در افزایش آگاهی عمومی، کاهش تبعیض علیه زنان، ارتقای سواد و موقعیت اجتماعی شان، مقابله با فشارهای مذهبی، مشارکت در پروژه های علمی، سیاست ورزی، موسیقی، سینما و چه به دليل تاثير بعضى از آن ها در تشويق به خشونت، گسترش جهل و جزم انديشى و سوء استفاده از قدرت مالى و اقتصادى در جهت منافع خود.

مجموعه «زنان تاثیرگذار» «ایران وایر» يک مقدمه است. افرادى كه نام‎شان در اين فهرست آمده، نماينده برخی اقشار جامعه هستند كه هر روز در ايران و كشورهاى ديگر بر زندگى خانواده و اجتماع خود تاثير مى گذارند. بديهى است همان طور كه اشاره كرديم، همه فعاليت ها و یا تمام افراد حاضر در اين مجموعه، مورد تایيد «ایران وایر» نيستند اما تاثير گذارى هيچ يك از افراد اين ليست را نمي شود كتمان كرد.

 اين ليست، اولين سرى سلسله بیوگرافی های زنان تاثیرگذار ایران است که به مرور تکمیل می شود. از مخاطبان «ایران وایر» درخواست دارمی تا پیشنهادات خویش را برای غنای این مجموعه با ما در میان بگذارند.

-------------------------

کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به ابتکار «لیلی جهان‌آرا» معروف به «لیلی امیرارجمند» و با حمایت «فرح دیبا» در سال ۱۳۴۴ تأسیس شد. لیلی همکلاسی و دوست فرح دیبا در مدرسه راضی بود. پدر لیلی، «عبدالله جهان‌آرا»، کارمند دارایی و مادرش «ناهید شاهرخ» کارمند موزه ایران باستان بودند. تحصیل برای آن‌ها موضوع مهمی بود. لیلی از دانشگاه تهران لیسانس ادبیات فرانسه گرفت و بعد برای ادامه تحصیل به امریکا رفت و در دانشگاه «راتگرز» در مقطع کارشناسی ارشد در رشته کتابداری تحصیل کرد. فامیلی امیرارجمند از نام خانوادگی همسرش «حسینعلی امیرارجمند» گرفته شده است. او  استاد فیزیک دانشگاه تهران بود. لیلی پس از بازگشت از امریکا، ایده تشکیل کتابخانه برای کودکان را با فرح درمیان می‌گذارد. فکر تأسیس این کتابخانه از زمان دانشجویی به سراغ او می‌آید و خودش در مصاحبه با بی‌بی‌سی فارسی در این‌باره می‌گوید: «پروفسوری داشتیم به نام مری گیور که ادبیات کودکان را تدریس می‌کرد. شاید الهام‌بخش معجزه‌ای که در ایران به‌نام کانون انجام دادیم، او بود.» فرح پهلوی همان وقت دستور می‌دهد، قطعه‌ای از زمین پارک فرح را که در باغ جلالیه در دست ساخت است، در اختیار همکلاسی‌اش قرار دهند. 

یک کتابخانه برای یک شهر کافی نبوده و به فکر ساخت کتابخانه‌های کودک در تهران و شهرهای دیگر می‌افتند. او قبل از به پایان رسیدن ساختمان کتابخانه دست به کار می‌شود و برای بچه‌ها کتابخانه سیار درست می‌کند. مقداری کتاب می‌خرد و سمت مدارس جنوب شهر که پرداخت هزینه کتاب برای خانواده‌ها مقدور نیست، می‌رود و کتاب‌ها را بین بچه‌ها پخش می‌کند و اولین کتابخانه‌های کودک را شکل می‌دهد. بعد از ساخت کتابخانه پارک فرح، ساختمان‌هایی هم برای کتابخانه در جنوب شهر احداث می‌شود و اولین مراکز کانون پرورش فکری شکل می‌گیرد. 

اما یکی از اولین مشکلات کانون پرورش فکری تهیه کتاب بوده است که باز هم فرح دیبا برای کمک به  ایده دوستش پیشقدم می‌شود. او کتاب «دخترک دریا» را ترجمه و طراحی می‌کند و به فروش می‌رساند. عواید فروش این کتاب سرمایه اولیه انتشارات کانون پرورش فکری است. از دیگر کارهای لیلی امیرارجمند تأسیس یک کتابخانه مرجع در مرکز کانون است. او مهم‌ترین کتاب‌های جهانی حوزه کودک و نوجوان را گردآوری می‌کند تا نویسندگان و تصویرسازان وطنی آن‌ها را ببینند و الهام بگیرند. او تا قبل از انقلاب ۱۳۵۷ ریاست کانون پرورش فکری را برعهده داشت. لیلی ارجمند عنوان کرده که گمان نمی‌کرده یک روزی ایده‌اش تبدیل به یک مرکز فرهنگی مهم شود.

کانون پرورش فکری آخرین سمت لیلی امیرارجمند بود. او سمت‌های دیگری هم داشت؛ رئیس کتابخانه ملی، استادیار کتابداری دانشگاه تهران، رئیس کتابخانه شرکت ملی نفت و عضو هیأت مدیره موزه علوم و فنون.

لیلی امیرارجمند بعد از انقلاب از سوی تندروها به فساد متهم شد. مقالات زیادی درباره فساد او نوشته شده و نحوه رفتار و نوع لباس پوشیدن او در مهمانی‌های سلطنتی نقد شده است. آن‌ها برای اثبات درستی گفته‌های خود به کتاب «خاطرات تاج الملوک، مادر محمدرضا شاه» و «خاطرات فریده دیبا» مادر فرح اشاره می‌کنند.

تشکیل کتابخانه برای کودکان، ایده اولیه اوست. ایده‌ای که خیلی زود تبدیل به شکل‌گیری مهم‌ترین مراکز فرهنگی و ادبی کشور می‌شود. مرکزی برای تربیت هنرمندان و نویسندگان، ساخت و نمایش فیلم و کارهای هنری...جایی که هنوز پابرجاست و بسیاری از سینماگران و شخصیت‌های مطرح فرهنگی و ادبی خود را وامدار آن می‌دانند.

-------------------------