close button
آیا می‌خواهید به نسخه سبک ایران‌وایر بروید؟
به نظر می‌رسد برای بارگذاری محتوای این صفحه مشکل دارید. برای رفع آن به نسخه سبک ایران‌وایر بروید.
بلاگ

پیاده نظام روسیه یا مدافعان حرم؟

۱۸ مهر ۱۳۹۴
حسین نوش‌آذر
خواندن در ۶ دقیقه
خاورمیانه بر اساس معاهده «سایکس – پیکو»
خاورمیانه بر اساس معاهده «سایکس – پیکو»

یکی از مقامات نظامی ایرانی در سوریه کشته شده است: سردار پاسدار حسین همدانی. روزنامه «رویش ملت» در یک اقدام عجیب، در حالی که معمولاً در ایران از لفظ «شهید» استفاده می کنند و رهبری جمهوری اسلامی هم در پیام تسلیت اش به تأکید از این لفظ استفاده کرده، این رویداد را چنانکه اتفاق افتاده، بدون هیچ گونه زینتی بازتاب داده: «سرتیپ حسین همدانی در سوریه کشته شد».

حسین نوش آبادی، سخنگوی ارشاد اسلامی نحوه پوشش خبری روزنامه «رویش ملت» را «غیر فرهنگی و غیر رسانه ای» خوانده و اعلام کرده که هیأت نظارت بر مطبوعات به این موضوع رسیدگی می کند.

اطلاع بیشتر: جنجال اصول‎گرایان برای تیتر«کشته شد» به جای «شهید شد» (استان وایر)

در این نکته مطلقاً تردیدی نیست که گروه «دولت اسلامی» یک گروه تروریستی و عمیقاً ضد فرهنگی ست. هر آنچه که ما از هنر و معماری اسلامی سراغ داریم و هر آنچه که عرفان ایرانی و اسلامی در ۱۴۰۰ سال در کشاکش با خشونت مذهبی و برای مهار کردن خشونت مذهبی پدید آورده در نزد آن ها منفور است. داعش در این مدت  گور یونس پیامبر، آثار باستانی در شهرهای نمرود و هترا و پالمیرا و بسیاری از مجسمه‌های شاعران ملی عراق، تندیس قدیسان مسیحی، کلیسا‌ها و زیارتگاه‌ها و قصرهای به جای مانده از دوران آسوری را با خاک یکسان کرده.

این گروه تروریستی بارها اعلام کرده که هر آرامگاهی را که ارتفاع آن از پانزده سانتی متر تجاوز کند با خاک یکسان خواهد کرد. طبعاً اماکن مذهبی مورد تکریم شیعیان نیز در خطر ویرانگری قرار دارند.

ایرینا بوکووا، دبیرکل یونسکو درباره ویرانگری ‌ها و غارتگری های فرهنگی داعش در میان رودان و سوریه به رویترز گفته بود که داعش در خاورمیانه استراتژی «پاکسازی فرهنگی» را در پیش گرفته است. در سال ۲۰۰۶ حرم عسکرین در شهر سامراء مورد حمله قرار گرفت و آسیب‌های جدی دید.

به همین دلیل هم نظامیان ایرانی مستقر در سوریه ادعا می کنند که مدافعان حرم هستند. اما اکنون با توجه به حاشیه هایی که ماجرای کشته شدن سردار پاسدار حسین همدانی پیش آورده این پرسش پیش می آید که تا چه حد این ادعا صحیح است؟ به یک معنا باید پرسید در سوریه و عراق چه اتفاقی افتاده؟ و اگر سرداران ایرانی در این آوردگاه جان خود را از دست بدهند، برای چه هدفی کشته شده اند؟ برای یافتن پاسخ می بایست به تاریخ مراجعه کنیم:

معاهده «سایکس – پیکو»

در جنگ جهانی اول امپراطوری عثمانی با آلمان همدست بود. بریتانیا با کمک مأموری به نام توماس ادوراد لورنس موفق شد اعراب را که از صد سال پیش از این تاریخ زیر سلطه امپراطوری عثمانی بودند با بریتانیا همسو کند. لورنس به اعراب وعده داده بود که چنانچه بریتانیا در جنگ پیروز شود استقلال اعراب را به آن ها بازخواهد گرداند. اما در سال ۱۹۱۵ یک دیپلمات فرانسوی به نام فرانسوا ژرژ پیکو و یک دیپلمات بریتانیایی به نام مارک سایکس برای تقسیم خاورمیانه بر اساس منابع نفتی با هم نشست های محرمانه برگزار  کردند. در سال ۱۹۱۶ آن ها با هم به توافق رسیدند و معاهده ای امضاء کردند که در تاریخ از آن به عنوان معاهده «سایکس – پیکو» یاد شده است. بر اساس این معاهده منطقه خاورمیانه به سه محدوده تقسیم شد: یک منطقه جغرافیایی که از خلیج فارس تا تل آویو و شرق آناتولی و کانال سوئز را دربرمی گرفت و در آن زمان ۲۰ میلیون جمعیت ناهمگون داشت: مسلمان و مسیحی و یهودی، ترک و کرد و عرب. پیکو و سایکس بدون توجه به این ناهمگونی های مذهبی و فرهنگی، با خط کش مرزهای جدید خاورمیانه را تعیین کردند. اعراب از این معاهده کاملاً بی خبر بودند.

یک سال و نیم بعد از امضای معاهده «سایکس – پیکو» بریتانیا به یهودیان تبعیدی وعده داد که فلسطین را به آن ها واگذار کند. از بیانیه بالفور هم به عنوان سرآغاز تشکیل دولت مستقل یهودی یاد کرده اند.

در همان زمان که این دو رویداد مهم تاریخی سرنوشت خاورمیانه را دگرگون می کرد، انقلاب اکتبر هم در روسیه اتفاق افتاد. روزنامه پروادا برای اولین بار از معاهده «سایکس – پیکو» و «خیانت به اعراب» پرده برداشت و روزنامه گاردین هم در گزارش جداگانه ای با استناد به پراودا این معاهده را افشا کرد. تازه در آن زمان بود که اعراب دریافتند رویای استقلال و تشکیل یک امپراطوری سنی یکپارچه در همسایگی ایران را می بایست فراموش کنند.

خاطره یورش سپاهیان عبدالعزیز به کربلا

گروه های تروریستی مانند القاعده، داعش و جبهه النصر اکنون، یک صد سال بعد، قاعده و مرزهای تعیین شده در معاهده «سایکس – پیکو» را از رسمیت انداخته اند. خاورمیانه دیگری در حال شکل گیری ست. این بار مرزهای تازه بر اساس تعلقات مذهبی تعیین می شود. در این میان روسیه به دو بندر مهم لاذقیه و طرطوس در سوریه نظر دارد.   نیروی دریایی این کشور با در اختیار داشتن لاذقیه و طرطوس می تواند از دریای سیاه خود را به دریای مدیترانه برساند.

دعوا بر سر این دو بندر هم به همان سال های جنگ جهانی اول بازمی گردد.

به یک معنا ما اکنون، مجدداً در شرایط جنگ جهانی اول قرار گرفته ایم، با این تفاوت که ایران هم یکی از بازیگران این صحنه خونین است. ایران در این کارزار قصد دارد از منافع خود در عراق و سوریه دفاع کند و راه  های مواصلاتی با جنوب لبنان را برای خودش حفظ کند. روسیه خواهان حفظ دو بندرگاه لاذقیه و طرطوس است. در این میان نکته تأسف آور این است که سپاه پاسداران به عنوان ارتش ایدئولوژیک ایران همراه با ارتش سوریه و عراق نقش پیاده نظام و به یک معنا گوشت دم توپ نیرو های نظامی روسیه را به عهده گرفته.

پس پرسش این است: سرتیپ حسین همدانی، از مقامات بلندپایه نظامی در ایران به خاطر چه هدفی جان خود را از دست داد؟ حفظ منافع روسیه در دو بندر لاذقیه و طرطوس یا دفاع از اماکن مذهبی مورد احترام شیعیان جهان؟

بی تردید هر دو. اگر از یک زاویه باز نگاه کنیم، طبعاً تلاش روسیه برای دسترسی به آب های دریای مدیترانه از طریق دو بندر لاذقیه و طرطوس یک سوی این جنگ خونین است. از یک زاویه بسته تر: حفظ اماکن مذهبی شیعه به عنوان میراث فرهنگی و مذهبی گروهی از ساکنان خاورمیانه نیز اهمیت دارد.

ویرانگری فرهنگی برای زدون هویت مذهبی اقلیت ها در خاورمیانه هم نخستین بار در دوران معاصر همان زمانی اتفاق افتاد که معاهده «سایکس – پیکو» به تصویب رسید. بر اساس آموزه های «ابن تیمیه» که عقل را موجب گمراهی و الفاظ قرآن و حدیث نبوی و فتواهای صحابه پیامبر اسلام را کافی می‌دانست، تعدادی از وهابیون گرد آمدند و برای استقلال از ترکان عثمانی و بریتانیا تلاش کردند. آن ها که پدران داعش و دیگر گروه های تکفیری به شمار می آیند، ابتدا به مکه و مدینه و سپس به بصره و نجف و کربلا حمله کردند. هر جا که می رسیدند، در نخستین گام زیارتگاه ها و گنبدها را تخریب می کردند. روحانیت هنوز خاطره یورش سپاهیان عبدالعزیز به کربلا را از یاد نبرده است.

با این حال آنچه که در خاورمیانه، چه صد سال پیش و چه اکنون در دوران ما اتفاق می افتد بسیار فراتر از دعوای بین شیعه و سنی ست. مرزهای مورد وثوق در معاهده «سایکس – پیکو» از رسمیت افتاده، آن نظم کهن از بین رفته و نظم دیگری می بایست به وجود آید. در این میان قطعاً دست روسیه خالی نخواهد ماند، اما هیچ ضمانتی وجود ندارد که سرداران ایرانی به عنوان پیاده نظام روسیه به آرزوی دیرینه خود برسند و بتوانند ام القرای اسلامی در خاورمیانه را به وجود بیاورند و تهران را پایتخت آن اعلام کنند. کلمه «شهید» در این گره گاه و برای سرپوش گذاشتن بر آن چالش مهم جهانی که از اساس غیر مذهبی و مادی ست و فراتر از حق استفاده از دو بندر لاذقیه و طرطوس نیست، اهمیت پیدا می کند.

ثبت نظر

جامعه مدنی

چند روز دیگر به دلیل بهایی بودن به زندان خواهیم رفت

۱۸ مهر ۱۳۹۴
ماهرخ غلامحسین‌پور
خواندن در ۶ دقیقه
چند روز دیگر به دلیل بهایی بودن به زندان خواهیم رفت