حرا در قشم؛ جنگلی شگفت انگیز روی آب

مریم پرتوی، شهروند خبرنگار، قشم

خیلی ها پوششهای جنگلی کشور را تنها به جنگلهای شمال و یا جنگلهای بلوطی زاگرس می شناسند. اما در سواحل جنوبی ایران در دل آبهای خلیج فارس و دریای عمان نوعی جنگل منحصر به فرد وجود دارد که به لحاظ اهمیت محیط زیستی ارزشهای فراوانی دارند. نامشان جنگلهای حرا یا جنگلهای مانگرو است و در دل آب شور دریاها رشد می کنند.

در اساطير ايراني درباره رشد جنگل‌هاي حرا گفته می شود که از اشك چشم آدم به وجود آمده است. طبق آمارهاي اعلام شده از سوي مسوولان سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور بيش از 25 هزار هكتار از سطح سواحل در استان‌هاي هرمزگان و جزيره قشم، سيستان‌وبلوچستان و بوشهر از اين جنگل‌ها پوشيده شده است.

اين گياهان در مرز اكوسيستم دريايي و خشكي مي‌رويند و همين مساله اصلي‌ترين ويژگي آنها است. ساقه، ريشه و تنه اين درختان به‌گونه‌اي است كه مي‌توانند آب شور دريا را تصفيه كرده و مواد موردنياز خود را از آن جذب كرده و بقيه را پس دهد.

بخشی از مهمترین زیست گاه جنگلهای حرای ایران در جزیره قشم واقع است. این جنگل‌ها در محدوده چهارگانه تحت حفاظت سازمان محیط‌زیست قرار دارند و مجموعه حرای شمال غربی قشم به دلیل اهمیت بین‌المللی به عنوان ذخیره‌گاه زیست کره حرا شناخته می‌شود.

جنگلهای حرا محل زندگی و زادآوری انواع آبزیان، پرندگان و دوزیستان است. از پرندگان موجود در این جنگل‌ها می‌توان به مرغ ماهیخوار، حواصیل، لک‌لک، پلیکان، مرغابی و مرغ دریایی و از آبزیان به خرچنگ، مار دریایی، شیلو، نوعی صدف با نام کلینگ و همچنین انواع مختلف قورباغه اشاره کرد.

به دلیل همین ویژه گی‌ها است که جنگل‌های حرا در منطقه قشم، تحت سه عنوان محافظتی مهم یعنی منطقه حفاظت شده (ملی)، ذخیره‌گاه زیست کره و تالاب بین‌المللی قرار دارند، چرا که گفته می شود 80 درصد آبزیان خلیج فارس دوره تخم‌ریزی خود را در این منطقه می‌گذرانند.

رويشگاه اصلي درختان مانگروی جنگل‌های حرا در سواحل كم‌عمق و تپه‌هايي كه با پس‌نشيني آب دريا ناشي از جزر و مد به وجود مي‌آيند، آب حيات آنها هم در حقیقت نه آب دريا كه سيلاب‌هايي است كه از سوي خشكي و فصل بارش به سمت دريا روانه مي‌شود و با خود غذاي اصلي ريشه‌هاي درختان حرا را مي‌آورد. با اين حال آب شور هم حيات آنها را به خطر نمي‌اندازد و اين گياهان مقاوم‌ترين گونه گياهي به آب شور است.

چندست سال است مسوولان سازمان ميراث فرهنگي، محيط‌زيست و سازمان جنگل‌ها تلاش مي‌كنند جنگلهای حرا را براي افزودن به فهرست ميراث طبيعي جهاني در يونسكو مطرح کنند اما تلاشهایی که در این زمینه صورت گرفته هنوز نتیجه ای نداده است.

با این وجود طبق گفته مسئولان سازمان جنگلها که وظیفه محافظت از پوشش‌های جنگلی کشور را بر عهده دارند عبور و مرور و تعويض روغن نفتكش‌ها، سد زدن روي رودخانه‌هايي كه سيلاب تغديه‌كننده جنگل‌هاي حرا را مي‌آورد و تردد و سوءاستفاده قايق‌هاي و لنج‌هاي قاچاقچي‌ها، اصلي‌ترين تهديدكننده‌هاي حيات اين جنگل‌ها هستند.

ايران در منطق خليج‌فارس بيشترين ميزان جنگل‌های حرا را دارد. در بسياري از كشورهايي كه جنگل‌هاي حرا دارند از آنها بهره‌برداري‌هاي اقتصادي و گردشگري می شود، به‌همين دليل حتي عبورومرور قايق‌هاي مسافري كوچك هم در ميان اين درختان ممنوع است. عبورومرور شناورها و تخليه پسماندها در محل رشد اين گياهان به آنها آسيب جدي وار مي‌كند.

در چند سال اخیر در جزیره قشم برای توسعه گردشگری و استفاده بهینه و همچنین محافظت از جنگلهای حرا اقداماتی انجام شده است. به همین دلیل این جنگل‌ها به یکی از مناطق توریستی و جذاب برای گردشگران تبدیل شده است.

در حاشیه ساحل همین محل از جزیره نیز چندین فروشگاه و همچنین ایستگاه قایق سواری راه اندازی  شده است که گردشگرانی که مایل به دیدن قسمتهای مختلف این جنگلها هستند را سوار می کنند.

تعدادی از افراد محلی نیز به عنوان قایقران و راهنمای گردشگری وظیفه جابه جایی گردشگران و همچنین ارائه توضیحات و اطلاعات لازم درباره این جنگلها  را دارند که از همین راه کسب درآمد می کنند.

**دیدگاه نویسنده الزاما بیانگر نظر ایران وایر نیست. ایران وایر در بخش وبلاگ ها، از انتشار همه دیدگاه ها استقبال می کند.