کلاهبرداری تعاونی ها در پروژه مسکن مهر

ونوس امیدوار؛شهروندخبرنگار

انگار سال های دور از خانه «اکرم» و «رضا» و قصه انتظار آن ها برای خانه دار شدن تمامی ندارد. چهار سال است که هر روز گوش به زنگ تماسی از سوی تعاونی «مسکن مهر» برای تحویل خانه خود هستند اما خبری نیست که نیست.

موضوعی که این روزها نگرانی و دلواپسی آن ها را بیش تر کرده، شنیدن صحبت های وزیر رفاه، کار و تامین اجتماعی در مورد خانه های مسکن مهر است. «علی ربیعی» چندی پیش گفت: «بخشی از مسکن مهر باید تخریب شود.»

به نظر وزیر، بخشی از این واحدهای مسکونی به دلیل استفاده از مصالح ساختمانی نامطلوب، مشکلات موجود در منطقه و تخلف تعاونی ها، مناسب سکونت نیستند و باید تخریب شوند.

خبر برای بسیاری از خانواده هایی مثل اکرم و رضا که در این آشفته بازار اقتصادی و تورم و گرانی، سال ها است از هزینه های سنگین اجاره نشینی به ستوه آمده و در انتظار خانه دار شدن حتی در شهرک ها و مناطق دورافتاده بودند، بسیار نگران کننده بود؛ نکند خانه ای که به آن ها وعده داده شده، جزو همین خانه هایی است که باید تخریب شوند.

حدود 10 سال از ازدواج اکرم و رضا می گذرد. هشت سال پیش که بحث تامین مسکن برای اقشار کم درآمد با عنوان مسکن مهر از سوی دولت احمدی نژاد مطرح شد، آن ها در یکی از تعاونی ها مسکن مهر ثبت نام کردند. بر اساس توافق، قرار بود تا چهار سال بعد، یعنی سال 90 و با پرداخت حداکثر 20 میلیون تومان، یک واحد آپارتمان تحویل بگیرند اما با وجود این که تا به حال 28 میلیون تومان پرداخت کرده اند و سال 94 هم به نیمه رسیده، هنوز خانه ای تحویل آن ها نشده است.

براساس آخرین وعده شرکت تعاونی، واحد آن ها می بایست حداکثر تا نیمه مرداد آماده واگذاری می شد. چند روزی است که برای پی گیری زمان تحویل آپارتمان‎ خود با شرکت تماس می گیرند اما کسی پاسخ‎گوی تلفن ها نیست.

مسکن مهر طرحی بود که دولت احمدی نژاد از آن به عنوان «بزرگ ترین پروژه عمرانی تاریخ ایران» یاد می کرد. قرار بود از زمان اجرای طرح، یعنی سال 86 به بعد سالانه یک میلیون و 500 هزار نفر را صاحب خانه کند. تا پایان دولت احمدی نژاد، تنها یک میلیون و 500 هزار واحد تحویل شد و بقیه در دست انداز تامین وام بانکی و زیر بار نرفتن بانک ها برای پرداخت تسهیلات، مکان یابی نامناسب و عدم تامین امکانات اولیه زندگی شامل آب، برق، گاز، تلفن، مدرسه، مراکز بهداشتی و درمانی و مراکز خرید افتاده اند.

در این میان، آن چه تکمیل کننده ناکارآمدی و شکست پروژه مسکن مهر شد، تخلفات گسترده گروهی از پیمان کارانی است که در قالب تعاونی مسکن مهر، مصالح ساختمانی نامرغوب در ساخت این واحدها به کار بردند و در سایه نظارت کم رنگ سازمان نظام مهندسی و سایر مراجع مربوطه، اصول ساختمان سازی را رعایت نکردند؛ تخلفاتی که بارها موجب بروز حادثه در ساختمان های در حال ساخت شدند.

سقوط کودک چهار ساله از پله های یکی از مجتمع های مسکن مهر شهرستان خوی به دلیل استفاده از نرده های نامرغوب و غیراستاندارد، فروریختن پروژه 99 واحدی در روستای «فیروزکنده» ساری در اثر وزش باد صبح گاهی و فروریختن یکی از مجتمع های مسکونی در حال ساخت در شهرک «گلبهار» مشهد و کشته و مجروح شدن تعدادی از کارگران تنها مواردی از حوادث ناشی از به کار بردن مصالح نامرغوب و مکان یابی نامناسب در اجرای مسکن مهر در کشور است.

در واقع، تعاونی های مسکن از قِبَل اجرای طرح و با گرفتن هزینه ساخت از اقشار کم درآمد، پول های کلانی به جیب زدند و چون نظارتی بر کار آن ها نبود، به تعهدات خود عمل نکرده و سال ها است خانوادهای زیادی مانند اکرم و رضا را در انتظار خانه دار شدن سرگردان کرده اند.

«سام آقایی،» کارشناس ساختمان در این رابطه به «ایران وایر» می گوید: «این که برخی تعاونی ها در ساخت پروژه مسکن مهر تخلف کردند، قابل انکار نیست. اما طبق قراردادی که دولت با پیمان کار مسکن مهر منعقد کرده، هزینه ساخت هر متر مربع مسکن 300 هزار تومان تعیین شده است. بنابراین، با این رقم و با توجه به تورم حاکم بر بازار مصالح ساختمانی، باید انتظار ساخت یک آپارتمان با حداقل امکانات و بدون سیستم گرمایشی و سرمایشی مناسب، آسانسور، رنگ و نقاشی، کابینت و سرامیک داشته باشیم. اما دولت بر تعاونی ها فشار آورد که باید این امکانات هم برای واحدها فراهم شود.»

او می گوید: «تعاونی ها هم مجبور شدند بخشی از هزینه های این امکانات را از اعضای تعاونی که همان متقاضیان باشند، بگیرند و بخشی را هم با خرید مصالح ساختمانی بی کیفیت و ارزان قیمت در بخش نازک کاری ساختمان تامین کنند که این موضوع باعث بروز مشکلاتی شده است.»

کم فروشی شامل بحث نظارت نیز می شود؛ به عنوان مثال، اگر حق الزحمه یک مهندس ناظر برای یک مجتمع مسکونی 30 میلیون تومان بوده، برای مسکن مهر 5 میلیون تومان پرداخت شده که این موضوع هم بر کیفیت ساختمان ها تاثیر گذاشته است.  

به گفته سام آقایی، با توجه به این که مسکن مهر به صورت مجتمع های مسکونی چندین واحدی بنا شده و تکمیل پروژه منوط به پرداخت وجه کامل مبلغ تعهد شده از سوی متقاضیان است، برخی از این افراد که از بنیه مالی ضعیفی برخوردار هستند، هنوز نتوانسته اند مبلغ کامل را پرداخت کنند و شماری از  پروژه ها نیمه کاره رها شده اند.

مکان یابی نامناسب هم بر بار مشکلات افزوده است؛ برای نمونه، در شهرک گلبهار مشهد مجتمعی بنا شده است که در محدوده آن هیچ مدرسه، مرکز درمانی، سوپر مارکت و بانک وجود ندارد. به همین دلیل، از مجموع 60 واحد ساخته شده، تنها یک خانوار ساکن شده اند.

با گسترده تر شدن ابعاد این تخلفات و عدم انجام تعهدات تعاونی ها، پای مسوولان دولتی و نمایندگان مجلس هم به این موضوع باز شد. اسفند سال گذشته بود که زمزمه هایی درمورد رسیدگی به پرونده «تخلفات پنهانی مسکن مهر» از سوی قائم مقام وزیر راه و شهرسازی و هم چنین برخی نمایندگان مجلس تا روشن شدن ابعاد این تخلفات به گوش رسید؛ موضوعی که تاکنون مسکوت مانده است و هنوز هم خبری در مورد روند پی گیری آن نیست.

در نهایت طرحی که قرار بود اقشار کم درآمد را خانه دار کند، حالا با وجود صرف 80 هزار میلیارد تومان اعتبار، هنوز به ثمر نرسیده و گفته می شود اگر با روند فعلی پیش برود، در برخی شهرک ها، از جمله شهرک «پردیس» تهران، تا سال 1400 هم واحدها تحویل صاحبان آن ها نمی شود.

دولت روحانی هم با این استدلال که این طرح از بیخ و بن مشکل دار است، رغبت چندانی به اتمام این پروژه نشان نمی دهد تا جایی که طبق آمارهای موجود، در حال حاضر 250 هزار واحد آماده بهره برداری است اما از این تعداد تنها 100 هزار واحد قابل تحویل نهایی و سکونت هستند و بقیه هنوز امکانات اولیه مناسب و مستقل ندارند.